وجه تسميه و پيشينه تاريخي

دماوند در متون قديمي، به نام هاي گوناگوني از جمله ‹‹دنباوند›› ناميده شده است. در مورد وجه تسميه ي نام اين منطقه؛ مسلم است كه نام آن از قله مشهور دماوند گرفته شده است. وجه تسميه نام كوه نيز به دليل دما و گرمايي بوده كه هميشه از نوك كوه خارج مي شده است. فردوسي بارها از اين شهر در شاهنامه نام برده و كوه دماوند را آشيانه سيمرغ، آموزنده زال پدر رستم دانسته است. اين شهر در سال 30 هـ . ق در زمان خلافت عثمان به دست مسلمانان فتح شد. دماوند در بردارنده ي آثاري از دوره هاي ساساني و به خصوص سلجوقيان است. اين شهرستان در خاور تهران واقع شده و يكي از شهرهاي قديمي ايران است. دماوند در زمان آباداني ري نيز آباد بود، و به عنوان يك آبادي خوش آب و هوا در قرون اوليه اسلام از آن ياد شده است. با اين وجود زمين لرزه هاي بسيار كه خسارات فراوان و ويراني هاي پياپي نيز به همراه داشته در درازاي تاريخ به سبب نزديكي به كوه دماوند، بخش بزرگي از آثار اين پيشينه را از بين برده است. 

مشخصات جغرافيايي

شهر دماوند مركز شهرستان دماوند، در 52 درجه و 04 دقيقه درازاي خاوري و 35 درجه و 43 دقيقه پهناي جغرافيايي و در بلندي 1960 متري از سطح دريا واقع شده است. شهرستان دماوند از شمال به شهرستان هاي قائم شهر، بابل و آمل، از جنوب به شهرستان گرمسار، از جنوب باختري به شهرستان ورامين، از خاور به شهرستان سمنان و از باختر به شهرستان شميرانات محدود مي شود. قله ي مشهور دماوند كه نام اين شهرستان از آن گرفته شده؛ از خود شهر دماوند ديده نمي شود و ديدن آن از منطقه كيلان ميسر است. رودخانه هاي دماوند، سياه رود و درياچه هاي تار و مومج از منابع آبي اين شهرستان هستند كه علاوه بر رفع نيازهاي آبي از جاذبه هاي جغرافيايي دماوند نيز محسوب مي شوند. آب و هواي دماوند سردسيري و ييلاقي است. راه اصلي تهران ـ قائم شهر، كه دماوند در 1 كيلو متري آن قرار دارد و راه اصلي تهران ـ آمل كه دماوند در كيلومتر 55 آن واقع شده است، مسيرهاي دسترسي به اين محدوده هستند.

كشاورزي و دام داري

آب كشاورزي در شهرستان دماوند از چشمه سارها، رودخانه ها و چاه هاي ژرف و نيمه ژرف تامين مي شود و كشت به دو گونه آبي و ديمي انجام مي گيرد. تره بار، گندم، علوفه، سيب، گلابي و ديگر ميوه هاي سردسيري، سيب زميني، لوبيا سبز، سيب درختي و بيش تر ميوه هاي سردرختي از فرآورده هاي اطراف اين شهرستان هستند. هم چنين دام داري در شهرستان دماوند به دو طريق صنعتي و سنتي رايج بوده و دام داري هاي صنعتي شامل واحدهاي گاوداري از نژادهاي اصيل و خارجي است. قابل ذكر است كه مراتع غني و پر علف اين شهرستان هر ساله در فصل هاي بهار و تابستان محل چراي ييلاقي دام داران بزرگ مهدي شهر (سنگسر) و ساير نواحي جنوبي اين شهرستان است. 

صنايع و معادن

صنايع اين شهرستان شامل صنايع دستي و صنايع ماشيني و كارگاه ها مي شود. كارگاه هاي متعدد از قبيل: درب و پنجره سازي، تراش كاري، مبل سازي، آهنگري و نجاري نيز در شهر دماوند داير شده است. معادن فعال اين شهرستان نيز عبارتند از:
- معدن كائولون كريتون در 13 كيلومتري باختر شهر دماوند (مجاورت رودهن) كه توسط كارخانه هاي كاشي و سراميك سعدي (سازمان صنايع ملي ايران) مورد بهره برداري قرار مي گيرد.
- خاك صنعتي كور در 15 كيلومتري جنوب خاوري دماوند و لوميت هوير در 14 كيلومتري جنوب خاوري دماوند كه هر دو معدن مابين روستاهاي آبسرد و كور واقع شده اند.
- معدن سيليس مبارك آباد 13 كيلومتري شمال باختري دماوند و 2 كيلومتري شمال روستاي مبارك آباد.
- كوارتزيت مشاء 6 كيلومتري شمال باختري دماوند (مجاورت روستاي مشاء)
- سنگ ساختماني اوزون 13 كيلومتري باختر دماوند و 3 كيلومتري جنوب خاوري رودهن هرپنج معدن فوق توسط شركت خدمات و توسعه معادن ايران مورد استخراج و بهره برداري قرار مي گيرند.
- ماسه ريخته گري و سيليس سرانزاي فيروزكوه 24 كيلومتري جنوب خاوري فيروز كوه كه به وسيله ي شركت تامين ماسه و ريخته گري تهران مورد استخراج و بهره برداري قرار مي گيرد.
- معدن سيليس سرانزاي فيروز كوه 20 كيلومتري جنوب خاوري فيروزكوه
- سنگ گچ لومان زيارت، 20 كيلومتري جنوب خاوري دماوند (مابين روستاهاي زيارت و بومان). دو معدن فوق توسط شركت سهامي كل معادن ايران مورد استخراج و بهره برداري قرار مي گيرند.
- سنگ آهك سرهار واقع در 2 كيلومتري شمال باختر دماوند كه استخراج از آن توسط شركت معادن سرهار دماوند است. 

مكان هاي ديدني و تاريخي

شهرستان دماوند آرميده دردامنه هاي زيباي كوهستان دماوند، ازطبيعت جذاب، زيبا و منحصر به فردي برخورداراست كه بيش ترين آن را مديون قله سر به فلك كشيده دماوند است. رودخانه هاي متعددي كه از دماوند سرچشمه مي گيرند، در آباداني باغ ها و كشت زارهاي اطراف اين شهرستان سهم به سزايي داشته و سبب به وجود آمدن نواحي ييلاقي با چشم اندازهاي زيبايي در منطقه شده اند. چشمه هاي متعدد آب گرم و معدني در نواحي ييلاقي با چشم اندازهاي گوناگون فصلي، درياچه هاي كوچك و بزرگ دايمي و فصلي با آب شيرين، جلوه هاي زيبايي از طبيعت ايران را در اين منطقه از استان تهران به نمايش گذاشته اند.
آثار تاريخي و فرهنگي موجود در شهرستان دماوند نيز نمايش گر قدمت تاريخي منطقه است. برج و مقبره شبلي كه مربوط به قرن 5 هجري قمري است، معروف ترين بناي تاريخي ناحيه است و قلعه باستاني گل خندان كه مربوط به دوره ساساني است، از ديگر آثار تاريخي شهرستان دماوند محسوب مي شود. مساجد، امام زاده ها و بقعه ها كه به قرون مختلف تعلق دارند، نيز در قسمت هاي مختلف شهرستان دماوند پراكنده شده اند و از جمله آثار تاريخي منطقه به شمار مي آيند. 

دماوند يكي از شهرستان هاي استان تهران است كه در ناحيه شمال خاوري استان قرار گرفته است. اين منطقه ي زيبا در دامنه هاي زيباي كوهستان دماوند واقع شده و ازطبيعت جذاب، زيبا و منحصر به فردي برخوردار است. رودخانه هاي متعددي كه از دماوند سرچشمه مي گيرند، در آباداني باغ ها و كشت زارهاي اطراف اين شهرستان سهم به سزايي داشته و علاوه بر رونق كشاورزي و باغ داري سبب به وجود آمدن نواحي ييلاقي با چشم اندازهاي زيبايي در منطقه شده اند. چشمه هاي متعدد آب گرم و معدني در نواحي ييلاقي با چشم اندازهاي گوناگون فصلي، درياچه هاي كوچك و بزرگ دايمي و فصلي با آب شيرين، جلوه هاي زيبايي از طبيعت ايران را در اين منطقه از استان تهران به نمايش گذاشته اند. شهرستان دماوند پس از تهران بيش ترين آثار تاريخي و طبيعي استان را درخود جاي داده است. آثار تاريخي و معماري موجود در شهرستان دماوند نمايان گر پيشينه تاريخي منطقه است. برج و مقبره شبلي، قلعه باستاني گل خندان و ده ها اثر تاريخي ديگر از جمله ديدني هاي شهرستان دماوند هستند. كشت انواع محصولات در اين منطقه رواج داشته و وجود باغ هاي سرسبز و خرم و مراتع مرغوب از مهم ترين ويژگي هاي شهرستان دماوند محسوب مي شود.