| از مشاهير استان مي توان به بزرگان نام برده در زير اشاره كرد: حاج ميرزا حسن موسوي بجنوردي، علي بن مهزيار، شيخ رجبعلي بجنوردي، آقا ميرزا عبدالحي بني هاشم بجنوردي، شيخ محمد تقي بجنوردي، سيد محمد سلطان الواعظين حسيني بجنوردي، ميرزا اسماعيل حسيني بجنوردي (قوام الحكما)، آقا سيد محسن "امام جمعه" حسيني بجنوردي، ميرزاعلي ملك خراشايي، سيداسماعيل حسيني گيفاني، شيخ حسين خوشنويس، حاج آخوند ولي‌الله دانش، شيخ حسن داوري، حاج‌شيخ عبدالله رازي بجنوردي، آقا ميرزا محمود شريعت (هدايت)، سيد حسن علوي، شيخ ذبيح‌ا... فقيه، شيخ احمد محب علي، حاج ميرزا احمد مرتضوي، ميرزا محمد مرتضوي، موسوي بجنوردي، سيد رضا هاشميان، حسام‌الدين (شمس‌المعالي) همامي، آيت‌الله ذبيح‌الله ذبيحي، سيد اسماعيل ملائكه، شيخ عبدالله ابراهيمي‌نژاد معروف به شيخ عبدالله ريزه‌اي، ميرزا محمد حسن شيرواني، شيخ حسن شكراني، شمس‌الدين محمد بيدوازي، ميرزا بيدوازي، شيخ فضل‌الله آل شيخ، شيخ مرتضي بجنوردي از زهاد و مقدسان شهر بجنورد، حاج شيخ عبدا... رازي، حاج كاظم تبريزي، هيبت ا… ناطق. |
| شيخ رجبعلي بجنوردي در روستاي ايور شهرستان جاجرم زاده شد و تحصيلات ديني خود را در مشهد آغاز كرد و پس از سالها اقامت در نجف اشرف، به درجه اجتهاد رسيده و از آنجا به زادگاه خود ايور بازگشت و به امور شرعي و هدايت مردم مشغول شد.به گفته خويش، با شيخ فضل‌الله نوري بعد از صدور فرمان مشروطه همداستان بوده است. وي شخصيتي وارسته و باتقوا، و مجتهدي عالم بود. مرگ او در حدود سال ۱۳۳۱ه.ق. روي داده است. |
| آقا ميرزا عبدالحي بني هاشم بجنوردي سيد عبدالحي در سال ۱۲۴۷ش. در روستاي خراشاي شهرستان جاجرم زاده شد. وي به توصيه "حاج ملاهادي سبزواري" به مدت چهار سال در مدرسه علميه سبزوار درس خواند و سپس براي ادامه تحصيل روانه مشهد شد و در محضر اساتيد آن زمان علوم ديني را فرا گرفت. او براي تكميل تحصيلات عاليه به نجف اشرف رفت و در خدمت اساتيدي چون آيت‌الله آخوند خراساني، به تحصيل پرداخت و از مصاحبت اشخاصي مثل آيت‌الله ابوالحسن موسوي اصفهاني بهره‌مند شد و به درجه اجتهاد رسيد. وي پس از هفت سال اقامت در نجف به ايران بازگشت و مقيم بجنورد شد و پيشوايي روحانيان بجنوردي را بر عهده گرفت. اين روحاني فاضل و باكمال پس از ۷۷سال زندگي در خرداد ماه ۱۳۲۳ش. به رحمت ايزدي پيوست. |
| شيخ محمد تقي بجنوردي آيت‌الله شيخ محمد تقي بجنوردي از علماي بزرگوار و زهاد نامدار روزگار و در علم، فضل و زهد يگانه روزگار خود بود. پدر او از بلاد بحرين به خراسان مهاجرت كرد، محمد تقي در بجنورد ولادت يافت و پس از انجام تحصيلات مقدماتي راهي نجف شد و از محضر استاداني چون شيخ انصاري و صاحب جواهر بهره جست. پس از تكميل شرعيات به بجنورد بازگشت و در مقام روحاني شهر ارشاد مردم را بر عهده گرفت. بعدها به علت اختلافات با سردار وقت بجنورد براي اجحافي كه او بر صاحبان املاك داشت، بجنورد را به مقصد مشهد ترك گفت و در آنجا اهميت و مقام والايي يافت. شيخ محمد تقي در جريان تحريم تنباكو و مخالفت با قرارداد رژيم و رهبري طلاب و روحانيان مشهد نقش مهمي بر عهده داشت. وي در سال ۱۳۱۴ه.ق. وفات يافت و در جوار مسجد گوهرشاد مدفون گرديد. |
| سيد محمد سلطان الواعظين حسيني بجنوردي سيد محمد معروف به آقاجان بجنوردي در بجنورد متولد شد. وي پس از پايان تحصيلات مقدماتي به نجف اشرف رفت و در آنجا به درجه اجتهاد رسيد. دكتر اسماعيل قوام الحكما، سيد محسن امام جمعه بجنوردي، نظام الشريعه و محمدعلي حاج سلطان دوم از روحانيان و بزرگان سرشناس بجنورد فرزندان حاج سلطان بزرگ بوده‌اند. |
| آقا سيد محسن "امام جمعه" حسيني بجنوردي وي در بجنورد به دنيا آمد و در مدرسه نواب مشهد به فراگيري علوم ديني پرداخت و در بازگشت به بجنورد، امامت جمعه شهر را بر عهده گرفت. پس از چندي براي ادامه تحصيل راهي نجف شد و تحصيلاتش را در آنجا به پايان رساند و به درجه اجتهاد رسيد. او در بازگشت از نجف در تهران ماندگار و با گروههاي مخالف استبداد در زمان ناصرالدين شاه همراه شد و رهبري آنان را پذيرفت و به انتشار نشريات مخفي اقدام كرد. امام جمعه شعر هم مي‌سرود و "الف. ميم. جيم بجنوردي" تخلص مي‌كرد. از جمله آثار او كتاب "مشكوه المصابيح" است كه به سال ۱۳۱۴ق. به زبان عربي نوشته است. "الامور شامل قواعد و شواهد و براهين عقليه"، "شعر"، "غزليات التوحيد"، "افاضات في ولايت في امامت"، "الغزليات مقابسات و مقايسات"، "فيهاما فيها" به نثر مسجع به سبك گلستان سعدي و "ملهمات" از ديگر آثار اوست. امام جمعه در سن ۵۲سالگي وفات يافت. |
موزه اشياى قديمى بجنورد
اين موزه در محل آئينه خانه مفخم قرار دارد و آثار قديمى استان، منطقه در آن جاى گرفته است كه در نوع خود جالب و ديدنى ميباشند.
موزه حيات وحش بجنورد
اين موزه در بار دولت واقع شده كه در آن انواع حيات وحش منطقه به نمايش گذاشته شده است،اين مجموعه شامل پرندگان، پستانداران، خزندگان و دوزيستلوان مي باشد.
غار پوستين دوز، شيروان
اين غار در 6 كيلومتري شمال شرقي روستاي لوجلي از توابع شيروان و در دامنه‌كوههاي امام حاضر واقع شده است. دهانه گنبدي شكل غار، 3 متر ارتفاع و 4 متر عرض دارد. محوطه درون غارطوري است كه بايد بصورت سينه‌خيز در آن حركت نمود. پيچ و خم‌هاي درون غار به حدي است كه بدون‌نخ‌كشي و راهنما، گردش در آن غيرممكن است. طول مفيد غار 120 متر و بازديد از آن حدود 2 ساعت به طول‌مي‌انجامد.
غار سليمان، شيروان
اين غار در غرب شيروان در نزديكي روستاي قشلاق كاوه و در كمركش كوه پيكان واقع‌شده است. غار سليمان داراي دهانه‌اي وسيع و سقفي از سنگ يكپارچه به طول 25 و عرض 6 متر است كه درانتهاي آن، سقف و زمين به هم رسيده كه در جهت شرق آن حفره‌هايي وجود دارد. مسير اصلي غار، پس از طي50 متر به انتها مي‌رسد. نوع غار، خشك و بدون استالاگميت و استالاكتيت است.
غار كنه‌گرم در 50 كيلومتري غرب بجنورد
غار گنج كوه در روستاي جندي شهرستان بجنورد
غار سيدصادق در بجنورد
غار بيدگ در بجنورد
غار كافرقلعه در 5 كيلومتري‌جنوب غربي روستاي گليان شيروان
غار نوشيروان در روستاي نوشيروان اسفراين
غار عبادتگاه شيخ احمدذاكر در روستاي گوريان اسفراين
غار گنج كوه شوقان
غار گسك
غاز كورپان
شهر باستاني بلقيس،اسفراين
شهر بلقيس كه در حقيقت خرابه‌هاي شهر قديمي اسفراين است در سه‌كيلومتري شهر فعلي و سمت راست جاده سبزوار - اسفراين واقع شده است. سفالهاي بدست آمده از اين شهربه دوران صفويان تعلق دارند. بنظر مي‌رسد اين شهر پيش از دوران صفويه ساخته شده باشد. كهن دژ بلقيس در اسفراين كه به شهر بلقيس معروف است عظيم ترين ميراث خشتي ايران بعد از ارگ بم است كه در طول تاريخ همواره به عنوان يكي از شهرهاي مهم در حاشيه جاده معروف ابريشم قرار داشته است.اين شهر باستاني در سه كيلومتري جنوب شرقي اسفراين يكي از معروفترين جاذبه هاي باستاني خراسان شمالي محسوب مي شود.
اين شهر كه بر اساس اسلوب معماري ساساني ساخته شده شامل سه بخش كهندژ، ربض و شارستان بوده و 29 برج با ارتفاعات مختلف دارد كه براي آخرين بار در دوره صفوي متروك شده و شهر اسفراين به محل كنوني حدود سه كيلومتري شمال اين ويرانه ها منتقل شده است.اين بناي دوره اوايل اسلام به شماره 4497 در فهرست آثار ملي ثبت شده است.
زادگاه نوشيروان(فقت دژ)،اسفراين
قريه نوشيروان زادگاه سلطان انوشيروان در شمال شرقي اسفراين واقع شده‌است. در قسمت شرقي آن حصاري محكم بنام فقت‌دژ وجود دارد. بناي اين محل را به قباد فيروز نسبت‌مي‌دهند. آثار مكشوفه اين ناحيه به دوران‌هاي قرون اوليه اسلامي و مغول تعلق دارند. از آن جمله مي‌توان به‌مجسمه بودا كه جنس آن از مفرغ است و همچنين به كاسه و عودسوزي كه با اشكال هندسي و خط كوفي تزئين‌شده، اشاره نمود
تپه باستاني سارمران،اسفراين
اين تپه در 500 متري جنوب روستاي سارمران در غرب اسفراين واقع شده‌است. آثار سفالي پراكنده بر روي اين تپه، مبين دوره‌هاي تاريخي اوايل اسلام است.
محوطه توي
محوطه تاريخي توي كه شامل دو محوطه توي يك و دو است يكي از وسيعترين و كهنترين محوطه هاي خراسان شمالي است كه توالي فرهنگي از دوره پيش از تاريخ تا اواسط دوره تاريخي را در خود جاي داده است.
قديمي ترين آثار به دست آمده در اين محوطه ها به گمان باستانشناسان به اواخر دوره كلكوليتيك تعلق دارند و از سفالهاي به دست آمده در سطح تپه سفالهاي خاكستري - سياه داغدار عصر مفرغ و سفالهاي دوره تاريخي هخامنشي و اشكاني را به ياد مي آورند.
آرامگاه شيخ رشيدالدين محمد بيدوازي
در روستاي بيدواز در فاصله 25 كيلومتري شهرستان اسفراين واقع شده است. وي از عرفا و شعراي مشهور خطه خراسان بوده است.
آرامگاه شيخ آذري، شيروان
بناى اين آرامگاه در جنوب شهر اسفراين و در شمال شرقى خرابههاى شهر بلقيس واقع شده است. ساختمان اين بنا از خشت خام ساخته شده و سقف آن چوبى است و مقبره در وسط قرار دارد
آرامگاه تيموري، شيروان
اين بنا تاريخي در 6 كيلومتري شيروان و در قسمت شمال شرقي مقبره امامزاده حمزه‌رضا (ع) واقع شده است. بناي مقبره مربوط به دوران تيموريان (سال 785 ه . ق) است.
مقبره تيموري به يكي از سرداران معروف امير تيمور گوركان تعلق دارد. اين مقبره در زير داراي‌نقب هايي به طرفين است كه يكي از اين نقب‌ها تا فاصله200 متري ادامه دارد. قسمت داخلي بنا، گچبري وبالاي سردرها، دورتادور به رنگ فيروزه‌اي گچبري و كتيبه نويسي شده است.
آرامگاه شيخ احمد ذاكرگور پاني
شيخ جمال الدين احمد ذاكر جورفاني(گورپاني) از عرفاي بزرگ قرن هفتم است كه قدمت اين آرامگاه در اسفراين به دوره سلجوقي مي رسد.
آرامگاه حمزه بن موسي (دهنه شيرين)
بقعه امامزاده حمزه بن موسي از بناهاي مذهبي و تاريخي دوره صفوي در شهرستان اسفراين است كه نماي داخلي آرامگاه با نقوش گياهي و كتيبه هاي قرآني به خط ثلث تزيين شده و اين امامزاده مشتاقان زيادي را هر ساله طلب مي كند.
آرامگاه باباتوكل دربجنورد
بقعه شيخ رشيد الدين محمد در شيروان
بقعه محمد رشيدالدين،
مقبره شيخ رشيد الدين محمد بيد وازي (اسفراين)
بقعه شيخ احمد ذاكر گورپان ( اسفراين)
بقعه لالان