آرامگاه سيد محمد مجتهد
آرامگاه مرحوم سيد محمد مجتهد در اواسط خيابان نواب صفوي و در حدفاصل بازار پايين و قبرستان پايين شهر زنجان قرار دارد. سيد محمد مجتهد (متوفي به سال 1369 هـ .ق) در زمان فتحعليشاه قاجار و به دستور «عبدالله ميرزا دارا» حاكم زنجان از قريه «سيردان» طارم به زنجان آورده شد تا در مسجد جامع شهر ضمن اقامه نماز جمعه و جماعت و ترويج دين، حوزه علميه را نيز داير نمايد. آرامگاه به شكل هشت ضلعي و طول اضلاع بزرگ آن 70/5 متر و طول اضلاع كوچك آن 7/3 متر است. در هر يك از اضلاع هشت گانه يك ايوان تعبيه شده است و سقف آنها را قوسهاي پنج و هفت تند، پوشش مينمايد. در ضلع شمال غربي، راه پله پشت بام تعبيه شده است. مدخل بنا در جبهه جنوبي است و در ايوان آن پركشيهاي زيبايي به عنوان عناصر تزييني اجرا شده است. بر فراز اين بنا گنبدي از نوع دو پوش با ساقه نسبتاً بلند استوار گشته و ساقه آن با واژه «علي (ع)» به خط كوفي معقل مزين شده است. ايوان شرقي با ديوار آجري پوشش يافته و در فضاي ايجاد شده يك قبر ديده ميشود. در فضاي شبستان، هفت ايوان تعبيه شده است و چهار پنجره روشنايي آن را تأمين ميكند. در قسمت پايين ساقة گنبد يك كتيبه سنگي با خط ثلث بدين مضمون نصب شده است: «عمل استاد مشهدي في شهر ربيع المولود سنه 1288». همچنين بر در چوبي آن قطعه شعري كه احتمالاً ماده تاريخ بنا است، حك شده است.
امامزاده كهريز سلطانيه
اين بنا در يك كيلومتري غرب محوطه تاريخي سلطانيه قرار دارد و به دليل مجاورت با قنات «كهريز» به امامزاده كهريز معروف است. اهالي محل به آن امامزاده قاسم و امامزاده عبدالله نيز ميگويند. بنا داراي سبك معماري متعارف مقبرهسازي در دوره صفويه است. گوشهسازي براي اجراي گنبد دو جداره آن به زيباترين وجه اجرا شده است. همچنين نماي داخلي بنا كه داراي پوشش گچكاري است، محرابي در سمت جنوب و نورگيرهاي قرينه بر روي بدنه گنبد، جلوه خاصي به اين اثر بخشيده است. سنگ قبر اين آرامگاه در گنبد سلطانيه نگهداري ميشود، داراي شيوه تزييني بسيار پركاري است
امامزاده عبدالخير
اين امامزاده در غرب روستاي قروه از توابع شهرستان ابهر قرار دارد. طرح خارجي بنا عبارت از يك هشت ضلعي منظم به طول 5/5 متر و ارتفاع حدوداً دوازده متر است. در نماي هر دو ضلع، طاقنماهايي با قوس جناغي وجود داشت كه در تعميرات بعدي بنا، از ميان رفتهاند. در حال حاضر در نماي شرقي، يك ايوانمانند و در نماهاي جنوبي و غربي، وروديهايي با قوس هلالي قرار دارد. همچينن گنبد دو پوش بزرگي به ارتفاع شش متر بر فراز بنا ديده ميشود كه در گذشته داراي تزيينات كاشي بود. بقاياي كاشيهاي باريك فيروزهاي رنگ بر روي پايههاي خارجي اين مقبره، گوياي آن است كه بنا در اصل داراي نماسازي تزييني از آجر و كاشي بوده است. نماي داخلي را فضاي چهار ضلعي يا چليپايي با سه ورودي تشكيل ميدهد. همچنين براي اعمال پوشش اول گنبد، تزيينات زيباي كاربندي بر روي پوشش گچي وجود دارد. مقبره امامزاده عبدالخير در مجموع با بناي «مولانا حسن كاشي» در سلطانيه قابل مقايسه است و از آثار دوران صفوي به شمار ميرود.
امامزاده زيدالكبير
بناي اين امامزاده در منتهياليه شرق شهرستان ابهر قرار دارد. بر اساس كتاب «منتقلهالطالبين» نسبت شاهزاده زيدالكبير به نخستين پيشواي شيعيان جهان باز ميگردد. گنبد آن دو پوش، از نوع رك است و با گلوي مخروطي شكل و بلند خود، برجهاي آرامگاهي را تداعي ميكند. (سبك خاصي كه در سدههاي سوم و چهارم هـ .ق در معماري ايران شكل گرفت). از جمله ويژگيهاي اين گنبد پوشش كاشي فيروزهاي مزين به طرحهاي هندسي در سطوح خارجي و كاربنديهاي رنگي گچي در سطوح داخلي آن است. به دليل دخل و تصرف فراوان در طي قرون، شكل و نقشه اصلي اين بناي قديمي نا مشخص است. تنها سند مكتوبي كه ميتوان بر اساس آن زمان تقريبي ساخت يا تعميرات سازهها را مشخص كرد، قطعه شعري بر روي بدنه درِ چوبي آن است. بر اساس حروف ابجد اين قطعه شعر، تاريخ 850 هـ .ق به دست ميآيد.
مقبره امامزاده اسماعيل شناط
اين بناي آرامگاهي در ناحيهاي به نام شناط شمال شهرستان ابهر قرار دارد. بر اساس اسناد و متون تاريخي از جمله كتاب «شرح الانساب»، نسب امامزاده اسماعيل با نًه واسطه به نخستين پيشواي شيعيان جهان ميرسد.شكل و نقشه معماري اين مقبره بر اساس مقابر دوره صفوي است و تزييناتي در سطوح داخلي و خارجي دارد. از جمله تزيينات آن، مقرنس گچي معلقي در نماي بيروني فضاهاي چهارگانه وروديها و طاقنماهاي تزييني مزين به خط بنايي يا معقلي در حد فاصل هر يك از اين بخشها است. نماي خارجي گنبد دو پوش اين امامزاده داراي تزيينات كاشيكاري با طرحهاي معقلي كلوكبندان حصيرباف مربع شكل است و طرح و نقش صليب شكسته يا مالت بر ساق يا گلوي گنبد قابل توجه است. با توجه به ويژگيهاي معماري اين مقبره، اين بنا را ميتوان متعلق به سدة دهم هـ .ق و تزيينات آن را متعلق به دوره قاجار دانست.
بقعه امامزاده ام البنين: بقعه امامزاده ام البنين از بقعه هاي قديمي شهرستان زنجان است كه در 30 كيلومتري جنوب خاوري شهر زنجان و در روستاي سلمان كندي قرار دارد. اين بنا مزار بزرگواراني چون امامزاده ام البنين، امامزاده حسن، امامزاده ابراهيم، امامزاده طاهر و امامزاده جعفر است. كتيبه اي از نوع سنگ هاي آهكي در اين بنا وجود دارد كه تاريخ قرن هفتم هجري قمري(سال 615) را نشان مي دهد.