دشت ها:

دراين استان دشت هاي كم وسعتي وجود دارند كه مهم ترين آنها دشت هاي ايلام،شيروان چرداول و هليلان است . دراين مناطق به علت دسترسي به آب هاي سطحي ، شهركهاي آباديهايي با تراكم بالاي جمعيت وجود دارد .دشت هاي ديگر منطقه عبارت اند از : صالح آباد ، مهران ، محسن آباد ، نصيريان ، دهلران ، موسيان و دشت عباس كه از  نوع دشت هاي آبرفتي و رسوبي كنار رودخانه هستند . اغلب اين دشت ها ، خاك رسي با ضخامت زياد دارند .

در هر فصل دشتيهاي استان با توجه به موقعيت جغرافيايي آن دراري مناظر دل انگيزي ميشوند بخصوص دشتهاي واقع در مناطق گرمسيري استان كه در اواخر زمستان و اوايا بهار با طبيعت بسيار ديدني خود جذاب جمعيت بسياري است.

چشمه ها:

از ديگر منابع طبيعي كردشكري استان ايلام چشمه ها  هستند كه معمولاً در دامنه ارتفاعات جريان دارند . با توجه به شرايط طبيعي تعداد چشمه ها در مناطق كوهستاني زيادتر و در نواحي جلگه اي كمتر است . ولي از تعداد واقعي چشمه ها آماري در دست نيست .معمولاً از آب چشمه به عنوان آب زراعي استفاده مي شود و چنانچه آب چشمه زياد باشد ، چشمه به طور مستقيم به باغ ها ، و مزارع هدايت مي شود بعضي از چشمه ها معمولاً به وسيلة آبراهه هايي كه در مجموع رودهاي كوچكي را تشكيل مي دهند و در اصطلاح محلي به آنها " گلال " گفته مي شود ، به منظور آبياري كشتزارها به سوي روستاها هدايت مي شوند .

مهمترين چشمه هاي استان با قابليت جذب حداقل جمعيت به قرار زير ميباشند:

چشمه آبگرم دهلران:

در فاصلة 3 كيلومتري شهر دهلران چشمة آب گرممي با خواص گوگردي قرار گرفته كه از اهميت ويژه اي برخوردار است . در چند سال گذشته هم با تجهيز آن و سرو سامان گرفتن اين آبگرم در جذب گردش هر چند اندك اقداماتي مثبت انجام گرفته است .

ديگر چشمه هاي استان:

از ديگر چشمه هاي استان  ايلام ميتوان به چشمه قير دهلران اشاره كرد كه به علت عبور از سنگ هاي حاوي مواد آلي آب آن آغشته به قير است و چشمه همانطور كه از اسمش برمي آيد چشمه اي از قير طبيعي است.

همچنين در حاشيه رودخانه چنگوله در شهرستان مهران چشمه آب گرم چنگوله ، در كناره راست رود كنجانچم نيز چشمه آبگرم كنجانچم،در ساحل سمت راست رود خانه تلخاب آبگرم تنگ حمام بولي با دماي تقريبي 40 درجه سانتيگراد قرار دارند.

درياچه ها :

  درياچه دوقلوي سياه گاو آبدانان:

درياچة دوگانه سياه گاو در فاصلة 8 كيلومتري سراب باغ آبدانان واقع شده است . اطراف اين درياچه را دشت ها و كوه هاي نسبتاً مرتفع فرا گرفته است . جلوه هاي بهاري و پاييزي اين درياچه جذاب و ديدني است. گلزارهاي حاشية درياچه و پرندگان وحشي آب، گردشگاه جالب توجهي را به وجود آورده اند.

درياچه سد ايلام:

سد ايلام كه در سالهاي اخير با هدف اصلي تامين اب شرب شهر ايلام به بهره برداري رسيده است در كليه فصول سال به خصوص بهار و تابستان مملو از جمعيتي است كه به قصد كذراندن اوقات فراغت خود اين محل زيبا راانتخاب ميكنند.

با وجود اينكه هيج كونه امكانات و يا خدماتي در حاشيه سد انجام نمكيرد ولي اين امر مانع از هجوم مردم به اين منطقه نشده

                                          پاركهاي طبيعي :

موقعيت كوهستاني ، تنوع آب و هوا ، بالا بودن مقدار نزولات جوي و ديگر خصوصيات طبيعي باعث شده كه استان ايلام از جنگل طبيعي پوشيده شده باشد هر چند به مرور زمان از تراكم و وسعت اراضي جنگلي استان كاسته شده ، لكن در حال حاضر نيز باقي ماندة جنگل هاي استان نسبت به برخي از استان هاي كشور قابل توجه است و چشم اندازهاي زيبايي از طبيعت استان را به نمايش مي كذارد . در گذشتة نه چندان دور ، اين استان داراي جنگل هاي وسيع و متراكم با درختان تنومند در مناطق  كوهستاني و بيشه شمالي استان مي توان مشاهده كرد كه عمدتاً از گونة بلوط هستند.نواحي جنگلي استان علاوه بر زيبائي هاي طبيعي ، دو نوع محصول سقز و كتيرا نيز دارد كه درآمد قابل توجهي براي مردم بومي به بار مي آورد. مساحت جنگل هاي استان را حدود 500 هزار هكتار تخمين مي زنند .

انواع گونه هاي درختي آن عبارتند از : پسته كوهي ، كيكم ، زالزالك ، بادام كوهي ، زبان گنجشك ، شِن ، انجيركوهي ، ارغوان ، گيلاس وحشي ، مورد ، كُنار و ارژن (ارجن ).

  مهم ترين مكانهاي تفريحي جنگلي موجود در استان عبارتند از :

 پارك جنگلي چقاسبز « چقا جنگيه» :

پارك جنگلي چقا سبز يكي از فضاهاي زيبا و دلنشين ايلام است كه شرايط طبيعي مناسبي را جهت گذران اوقات فراغت مردم فراهم آورده است . در مجاورت اين پارك جنگلي كه حدود 4000 هكتار وسعت دارد ، محل دائمي نمايشگاه ها و يك شهر بازي با تأسيسات مربوطه احداث شده است . در ميان اين جنگل انبوه كه از درختان بلوط ، پسته ، زالزالك و انواع گونه هاي گياهي پوشيده شده است ، درختاني همچون كاج و سرو ، اقاقيا، ارجن ، بادام كوهي و گردو كاشته شده است . اين پارك جنگلي پرندگان كمياب و زيبايي مانند بوتيمار نيز دارد. فضاي اين پارك از شرق به غرب به بزرگراه امام حسين ( ع) و فرودگاه و از جنوب به دره دَزوَن كوه چاله سيه و هر قوتگه منتهي مي شود.

درة ييلاقي هفتاو ميشخاص « هفت آب »:

درة پرآب و درخت و مصفاي ميشخاص از روستاي جعفر آباد در فاصلة 30 كيلومتري ايلام شروع شده و تا ارتفاعات طولاب كه در آن جنگل و باغ در هم  آميخته اند ، ادامه مي يابد . درختان گردو ، انواع ميوه ها ، چندين روستا در مسير ييلاقي دره با مردماني فعال و مهربان ، سرچشمه هاي خروشان چشمه ساران متعدد ، نزديك بودن اين درة ييلاقي با تفريح گاه جنگلي گاوز و مزارع متنوع آن باعث نشاط و علاقه در بازديد كنندگان از محل مي گردد . در دو كيلومتري اين دره ييلاقي و در طول مسير جادة اصلي ايلام به دره شهر جنگل انبوه و زيباي مله پنجاو ، زيبايي خاصي به اين مجموعه بخشيده است . درة ييلاقي هفتاو ميشخاص با باغات و مزارع يكي از مناطق سرسبز و ديدني و پردرآمد استان ايلام مي باشد كه محصولات آن كيفيت مطلوبي دارند و در داخل و خارج استان به فروش مي رسد و باعث رونق اقتصادي منطقه مي گردد .

گردشگاه ييلاقي خوران ايوان:

اين گردشگاه كه چشمه آبي زلال و درختاني كهنسال و قديمي دارد ، هر سال پذيراي ده ها هزار نفر دانش آموز در فصل تابستان است . اين گردشگاه با امكانات تفريحي و گردشگري جالب توجه يكي از زيباترين و بهترين گردشگاه هاي استان ايلام است كه در فاصلة 7 كيلومتري شهر ايوان قراردارد .

تفريحگاه جنگلي ششدار:

اين تفريحگاه در 5 كيلومتري شهر ايلام و در كنار كوه قلاقيران در مسير جاده ايلام – كرمانشاه واقع شده و از شاخص ترين تفريحگاه هاي استان محسوب مي شود .

اين ناحية تفريحي به خاطر مجاورت با شهر ايلام و نزديكي به يكي ديگر از تفريحگاه هاي  زيباي طبيعي به نام منجل ، مورد استفادة وسيع مردم و دوستداران طبيعت به ويژه درايام فصول بهار و پاييز قرار مي گيرد . در حد فاصل بين اين تفريحگاه و ناحية منجل ، چشمه سارها و باغات زيباي سلطان آباد قرارگرفته است . كوه معروف قلاقيران كه از آن به عنوان نماد شهر و استان ايلام ياد مي شود دراين ناحيه قرار دارد .

تفريحگاه جنگلي تنگ دالاو:

اين تفريحگاه در مسير جادة اسلام آباد – ايلام در فاصلة 25 كيلومتري شهر ايلام قرار گرفته و داراي جنگل هاي انبوه بنه ، زالزالك و بلوط و چشمه طبيعي آب مي باشد .

تفريحگاه دالاو از وسعت قابل توجهي برخوردار است و با توجه به مجاورت با ارتفاعات طبيعي و تفريحي و شكارگاه هاي منطقه و ييلاقي بودن آن ، در بهار و تابستان مورد استفاده دوستداران و مشتاقان زيبايي هاي طبيعت قرار مي گيرد.

تفريحگاه تجريان:

تفريحگاه زيبا و جنگلي تجريان درفاصلة 20 كيلومتري شهرايلام در مسير چوار – مورت و بولي قرار دارد و داراي چشمه هاي آب زلال مي باشد . اين تفريحگاه در مجاورت تنگ زيباي موسوم به تنگ بهشت واقع شده است . و با توجه به اقليم و آب و هواي  منطقه از فصل زمستان تا بهار مورد استفاده قرار مي گيرد .

تفرجگاه گلم زرد و گره چكا:

تفرجگاه گلم زرد و گره چگا در فاصلة 60 كيلومتري ايلام و در مسير صالح آباد واقع شده است . اين تفرجگاه زمستاني به دليل آب و هواي مساعد ، سرسبزي و زيبايي هاي طبيعي مورد استفاده مردم ايلام و دوستداران طبيعت قرار مي گيرد . اين تفرجگاه در مجاورت دشت وسيع و زيباي دشتلك قراردارد كه جذابيت هاي آن را دو چندان مي كند.

تفرجگاه كلم بدره:

اين تفرجگاه ييلاقي درفاصلة 70 كيلومتري ايلام درة كلم ( حدفاصل ايلام – بدره ) قراردارد. وجود باغات ، گونه هاي مختلف گياهي و رودخانة پرآبي كه از دامنة كبيركوه سرچشمه مي گيرد ، اين منطقه را به يكي از زيباترين مناطق ساخته است.

زمان استفاده از تفريحگاه كلم بدره ، تمام فصول سال و به ويژه فصل تابستان است و عمدة مراجعين آن را اهالي شهرهاي نزديك استان تشكيل مي دهد.

تفريحگاه جنگلي تنگ ارغوان (تنگ قوچعلي):

اين تفريحگاه تقريباً در فاصله دو كيلومتري شهر ايلام در كنار تونل جديد آزادي واقع مي باشد.

 وجود جنگل انبوه بلوط دردو سمت جاده و تيغه هاي سنگي و زيباي كوهستان و گردشگاههاي مناسب و درختان ارغوان در طول تنگه و تركيب رنگها در نظام طبيعي و مراتع پرپشت و گونه هاي نادر گياهي مانند گون – طويلك – قارچ و استفاده از گياهان معطر در محدودة اين تنگه و ارتفاعات ييلاقي آن در مسير گز گردكان و سورگه صنعت زنبورداري رادر تهيه عسل ناب ايلامي رونق بخشيده است.

ساير گردشگاه هاي جنگلي برحسب شهرستانهاي استان

شهرستان ايلام :

تفرجگاه هاي جنگلي مله پنجاو ، حاجي بختيار و آبزا ، منجل و ميان تنگ .

شهرستان مهران :

تفريحگاه جنگلي كنار سد مهران و رودخانه كُنجانچم در 6 كيلومتري صالح آباد .

شهرستان شيروان چرداول :

مناظر زيباي تنگ قير در چرداول . چشم اندازهاي كشتزارها و شاليكاري هاي پيرامون شهرهاي شيروان و چرداول .

شهرستان آبدانان :

مناظر طبيعي و تفريحگاه سهراب

مناظر طبيعي كوه اناران

شهرستان دره شهر :

 چشم اندازهاي طبيعي كبيركوه و مناظر كنار رودخانه سيمره و همچنين مناظر طبيعي كوه اناران .