ويژگيهاي معماري

شاخص تـرين ويـژگـي واحـد هـاي سـاختمـانـي تشكيل دهنده بافـت تاريخـي شهـر ماسـوله ،

هم جواري  آن هاست. ايـن هم جواري بـه گونه اي ايجاد شده است كه باعث مي شود تمام خانه ها زنجيروار و به هم پيوسته در امتداد خطوط توپوگرافي زمين قرار گيرند.

هر واحد مسكوني بين يك تا چهار طبقه دارد و  بيش از 70% آن ها به صورت دو طبقه احداث شده اند. به طور معمول طبقه هم كف به عنوان انبار و طويله مورد استفاده قرار مي گرفت كه مصالح اصلي آن را سنگ تشكيل مي داد. راهروي ورودي نيز در همين طبقه قرار داشت. طبقه هاي فوقاني نيز از اتاق اصلي، اتاق زمستاني، فضاي راه پله، انبار و دستشويي تشكيل مي شده است و مصالح اصلي آن خشت بود. كوچكترين خانه ي نمونه با مساحتي حدود 60 متر مربع در دو طبقه تمامي فضاهاي فوق را شامل  مي شـده است و تفاوت آن با بزرگ ترين خانه نمونه با حـدود 300 مترمربع مساحت، در تعداد و بزرگي اين فضاها و داشتن بالكن است. اين معماري كاملاً سازگار با شرايط اقليمي و عوارض زمين ايجاد شده است.آفتاب گيري ساختمان، هدايت سريع آب باران جاري شده بر بام، هم جواري دقيق و متناسب با ساختمان هاي طرفين و چگونگي ارتباط با معبرها مهم ترين معيارهاي طرح يك خانه بوده است

ويژگيهاي شهري

شكل پلكاني و مطبق شهر كه در امتداد شيب كوه، رو به جنوب و در طول خطوط توپوگرافي زمين كشيده شده است، پاسخ گوي فعاليت هاي روزمره شهر ماسوله است. اين شهرشامل چهار محله ي اصلي است كه همه ي آن ها حول بازاري چهار طبقه به منزله ي قلب شهر، شكل گرفته اند. اين امر گوياي اين حقيقت است كه كالبد بازار و حيات اقتصادي آن اصلي ترين معيار در شكل گيري كل شهر بوده است. در حال حاضر محله هاي اصلي چهار گانه حدود 350 خانه مسكوني را در خود جاي داده اند. در گذشته اي نه چندان دور تعداد اين خانه ها بيش از 600 واحد بود. بازار شهر باحدود 120 باب مغازه در هفت اشكوب شكل گرفته است و اصلي ترين معابر شهري مستقيماً به آن راه دارند. معبرهاي شهر ماسوله به گونه اي طراحي شده اند كه امكان تردد وسائل نقليه موتوري در آن ها به هيچ وجه وجود ندارد.

 تا حدود پنجاه سال پيش و در فصل هاي بهار و تابستان بازرگانان نواحي اطراف به كمك چهار پاياني چون قاطر و اسب و حتي در برخي موارد شتر در اين معابر در حـال تـردد بودند و امروزه مردمان ماسولـه به كمـك فرقـون حمـل و نقـل كالا را در معـابـر  انجـام مي دهند. 

به دليل شيب زياد كوه محل استقرار اين شهر تاريخي از گذشته هاي دور و براساس تجربيات معماران، تمهيدات مناسبي جهت دفع آب هاي سطحي و همين طور فاضلاب انديشيده و اجرا شده است. اين تمهيدات شامل چهار شاخه اصلي اگوي شهري است كه فاضلاب همه ي خانه ها به علاوه آب هاي سطحي جاري شده از طريق شاخه هاي فرعي تر به اين چهار شاخه مي رسند و به رودخانه مي ريزند

جمعيت و اقتصاد

رونق اقتصادي مستمر اين شهر از مهم ترين عوامل شكوفائي و رشد اجتماعي مردمان شهر تاريخي ماسوله بوده است. برقراري ارتباط بين سه منطقه ي هم جوار گيلان، خلخال و زنجان  از طريق تبادل كالا، پايه و اساس اقتصاد ماسوله را شكل مي داده است. احداث راه هاي ماشين روي جديد بين شهرهاي هم جوار به تدريج باعث خلوت شدن و از رونق افتادن راه هاي كوهستاني شد و به اقتصاد متكي به بازار آسيب جدي وارد آورد. اين ركود طي 60 سال اخير منجر به تعطيل شدن فعاليت هاي اقتصادي شد، و به ناچار گروه كثيري از مردم به مرور زمان شهر را ترك گفتند. سير مهاجرت مردم به شهرهاي بزرگ هم جوار به گونه اي بود كه از 3500 نفر جمعيت ثابت در سال 1325 تنها 811 نفر در سال 1382 درماسوله باقي ماندند. بيش از يك سوم اين افراد نيز از مردم جنگل نشين اطراف هستند كه جايگزين اهالي اصلي شهر شده اند. گويش مردمان شهر تالشي است كه از زبان هاي كهن ايران ريشه گرفته است.

 طبيعت و پوشش گياهي

جنگل هاي اطراف اين منطقه پوشيده از درختان راش و در برخي موارد آزاد، بلوط (بلندمازو) ، توسكا  و زبان گنجشك است. در گذشته درختان آزاد و بلوط آن بسيار بيش تر از اكنون بوده است. وضعيـت گياهـي و زيستـي فعـلي جنگـل هـا، مراتـــع و ساير عـوارض طبيعـي ماسـوله طـي دهه هاي اخير دستخوش دخل و تصرف هاي بي برنامه و نامتناسب عوامل انساني قرار گرفته است. اين دخل و تصرف ها از قطع درختان توسط بوميان دامدار گرفته تا تخليه زباله و فاضلاب شهري به رودخانه ها كه منجر به آسيب ديدگي هاي جدي محيط زيست شده اند و همچنان ادامه داشته است.

جانوران

انواع جانوران وحشي مانند: خرس قهوه اي، پلنگ وگرگ و انواع پرندگان مهاجرمانند: غاز وحشي، خوتكا و انواع مرغابي ها و انواع پرندگان بومي مانند: كلاغ سياه، باز، عقاب، قرقي وكركس سفيد در ماسوله يافت مي شوند.