مركز استان (بيرجند)

بيرجند نيز از تاريخي ترين و مهم ترين مناطق استان خراسان جنوبي به شمار مي آيد. اين منطقه دربرگيرنده شاخص ترين بناهاي معماري، باغ هاي قديمي و حمام هاي تاريخي است كه قدمت بيش تر آن ها به دوره قاجاريه و زنديه بازمي گردد.
شهر بيرجند، اولين شهر در ايران است كه داراي سازمان آبرساني بوده و بنگاه آبلوله بيرجند به عنوان اولين سازمان آبرساني ايران شناخته مي شود. اين شهر همچنين دومين شهري در ايران است كه در سال 1302 و پيش از تهران، از لوله كشي آب شهري برخوردار گرديد.
مدرسه شوكتيه اين شهر، سومين مدرسه آموزش به سبك جديد، بعد از دارالفنون و رشديه تبريز است. به علت موقعيت سياسي و استراتژيك شهر بيرجند، سومين فرودگاه كشور در سال 1312 پس از قلعه مرغي و بوشهر، در اين شهر ساخته شد و تا پيش از جنگ جهاني دوم ، دو كنسولگري انگلستان و روسيه در بيرجند، مشغول فعاليت بوده اند.

اقليم استان از نوع خشك و بياباني است، اما با توجه به موقعيت قرارگيري مناطق پست يا مرتفع، به دو دسته تقسيم مي شود:
الف) اقليم خشك و گرم: شامل دشتها و مناطق هموار مركز، غرب و جنوب استان
ب) اقليم خشك و ملايم: كه دربخشهاي مرتفع شمالي، شمال غربي استان واطراف بيرجند مشاهده مي شود.
متوسط بارندگي ساليانه استان به 150 ميليمتر مي رسد كه اغلب به صورت بارشهاي رگباري و غير متناوب است. بارش در نواحي مجاور كوير به حدود 50 ميليمتر تقليل يافته و در ارتفاعات به حدود 250 ميليمتر افزايش مي يابد كه متوسط بارندگي در مركز استان «بيرجند» به 167 ميليمتر مي رسد. حداكثر دماي سالانه 44 درجه سانتيگراد مي باشد و پايين ترين دماي ثبت شده 5/21 ـ درجه سانتيگراد گزارش شده است. در استان دوره گرما طولاني است و از اواخر ارديبهشت تا اواخر شهريور را در بر مي گيرد و ماههاي سرد سال شامل آذر، دي، بهمن، تا اواسط اسفند مي باشند.

استان خراسان جنوبي، شرقي ترين استان ايران، با وسعتي بيش از 95 هزار كيلومتر مربع بين مدار جغرافيايي 30درجه و 31دقيقه تا 34 درجه و 53دقيقه عرض شمالي از خط استوا و 57 درجه و 3 دقيقه تا 60 درجه و 57 دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ قرار گرفته است. استان خراسان جنوبي در سال 83 ازاستان خراسان بزرگ تفكيك گرديد. اين استان شامل 8 شهرستان بنامهاي بيرجند، قاينات، نهبندان، سربيشه، سرايان، فردوس و درميان و بشروئيه ميباشد. اين استان از شمال به خراسان رضوي، از شرق به طول 330 كيلومتر داراي مرز مشترك با كشور افغانستان، از غرب به استان يزدو از جنوب به استانهاي سيستان و بلوچستان و كرمان محدود مي باشد. جمعيت اين استان براساس آخرين سرشماري سال1385 و به همراه شهرستان فردوس 636240 نفر مي باشد. از اين تعداد جمعيت، تعداد 274543 نفر معادل 43.14 درصد بيمه شده تامين اجتماعي مي باشند.