اسكو از قديمي ترين و مهم ترين شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي است. كشاورزي، باغ داري، تهيه و توليد فرآورده هاي كشاورزي و ميوه و خشكبار از مهم ترين منابع درآمدي مردم اين ناحيه است. مردم اسكو؛ علاوه بر كشاوزي، باغ داري و دام داري، به كارهاي داد و ستد، خدمات دولتي، كارگري و كارمندي نيز اشتغال دارند. ابريشم بافي اسكو؛ از اهميت فراواني برخوردار بوده و پارچه هاي اين ناحيه، در ميان زنان شاهسون طرف داران بسياري دارد. درياچه اروميه، دره ي زيباي اسكو و روستاي تاريخي كندوان شهرستان اسكو را از نظر جاذبه هاي گردشگري داراي اهميت كرده است هم چنين مسجدجامع اسكو كه مهم ترين بناي معماري – مذهبي منطقه است، در كنار امام زاده ها و گورستان هاي قديمي؛ ديگر جاذبه هاي تاريخي و معماري آذرشهر را تشكيل مي دهند.
مكان هاي ديدني و تاريخي
درياچه اروميه، دره ي اسكو و روستاي كندوان به همراه مسجدجامع اسكو از مهم ترين جاذبه هاي طبيعي و تاريخي شهرستان اسكو به شمارمي آيند. امام زاده ها و گورستان هاي قديمي نيز از ديگر مكان هاي ديدني منطقه محسوب مي شوند.(توضيح كامل بناهاي تاريخي و جاذبه هاي طبيعي در قسمت هاي مربوطه به طور كامل آورده شده است)
صنايع و معادن
صنايع شهرستان اسكو به دو شكل دستي و كارخانه اي عرضه مي شوند. شهرستان اسكو داراي كارخانه هاي چيت سازي، پتوبافي، نايلون سازي، رنگ رزي، توليد ماكاروني، ترازو سازي، آهك پزي، آسفالت سازي و پارچه بافي است. حرير بافي، ابريشم بافي، پارچه بافي و قالي بافي نيز از مهم ترين صنايع دستي اين ناحيه است.
كشاورزي و دام داري
كشاورزي، باغ داري و تهيه و توليد فرآورده هاي كشاورزي و ميوه و خشكبار از مهم ترين منابع درآمد مردم اين ناحيه است. فرآورده هاي كشاورزي شهرستان اسكو شامل: گندم و جو، بنشن، نباتات علوفه اي، تره بار، سيب درختي، گلابي، انگور، گوجه سبز، گيلاس، زرد آلو، گردو و بادام مي شود. آب كشاورزي منطقه از چشمه ها، چاه عميق، رودخانه و كاريز تامين مي شود. از نظر كشاورزي اسكو از رونق خاصي برخوردار است و نوع كشت آن آبي و ديمي است.به واسطه ي مراتع سبز و خرم اسكو و قرار گرفتن اسكو در دامنه رشته كوه هاي سهند باختري و سلطان داغي و ارشد داغي اين منطقه از مراتع بسيار خوبي برخوردار است و دام داري در آن رونق فراوان دارد. زنبورداري نيز در اين منطقه داراي ارزش اقتصادي بسيار است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
محققان اسكو را با اوشكاياي كهن يكي مي دانند. چنان كه از ماخذ آشوري بر مي آيد اوشكايا شهري داراي قلعه بوده كه در خاور درياچه اروميه و در دامنه كوه سهند قرار داشته است. محققان معتقدند كه جايي به نام اوشكايا در ناحيه خورخور كه در كتيبه آرگيشتي اول در شرح لشكركشي سال دهم وي ( 777 ق. م ) آمده است، همان اوشكايا در ماخذ آشوري است. اسكو از قديمي ترين و مهم ترين شهرستان هاي آذربايجان شرقي است. كهن ترين ماخذي كه نام اسكو (اسكويه) در آن آمده؛ شايد كتيبه سارگن دوم پادشاه آشور باشد. اسكوي كنوني در دامنه هاي باختري كوه سهند، قلعه ي مرزي اورارتوها بود. حمدلله مستوفي در قرن هشتم اسكويه يا اسكو را يكي از روستاهاي بزرگ ناحيه باويل رودگفته است.
براساس سنگ نبشته هاي متعلق به شاه آشور سارگن دوم در جريان حمله وي به حدود اورارتو، اشكايا كه در آن هنگام دژ مرزي اورارتو بود، بدون پيكار به تصرف آشوريان درآمدند و با شمار ديگري از روستاهاي پيرامون آن به آتش كشيده شد.
پس از آن ديگر نامي از اوشكايا در منابع ديده نمي شود. در دوره ي اسلامي حمدلله مستوفي از آن با عنوان يكي از آبادي هاي بزرگ ناحيه و در عالم آراي نادري اسكو از نقاط آباد آذربايجان معرفي شده است. اين منطقه و پيرامونش امروزه يكي از آبادترين مناطق آذربايجان شرقي است.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان اسكو از شمال به تبريز، از جنوب به آذر شهر، از باختر به دهستان ممقان ايلخچي و كرانه ي خاوري درياچه اروميه و از خاور به روستاهاي حومه و تبريز محدود است. آب و هواي آن در تابستان معتدل و در زمستان سرد و يخ بندان است. شهر اسكو در درازاي خاوري 46 درجه و 07 دقيقه و پهناي شمالي 37 درجه و 55 دقيقه و در ارتفاع 1520 متري از سطح دريا واقع شده است. فاصله اسكو از تبريز مركز استان 34 كيلومتر و خط آهن تبريز– مراغه و تهران از شمال و شمال خاوري دهستان هاي تابعه اسكو مانند ايلخچي و خسرو شهر مي گذرد
ملكان يكي از مناطق قديمي آذربايجان شرقي است و آثار به دست آمده از بقاياي شهر تاريخي سبلان و منطقه ملك كندي(ملكان) نشان مي دهد كه اين منطقه روزگاري داراي تمدني باشكوه بوده است و آثار به دست آمده از آن به روزگار ساساني باز مي گردد. درياچه ملكان و پل دختران از جاذبه هاي طبيعي و تاريخي شهرستان ملكان به شمار مي آيند
مكان هاي ديدني و تاريخي
درياچه ملكان و پل دختران از جاذبه هاي طبيعي و تاريخي شهرستان ملكان به شمار مي آيند.
صنايع و معادن
عمده ترين صنايع شهرستان ملكان، صنايع مرتبط با فرآورده هاي كشاورزي است و انواع خشك بار از كارخانه هاي تهيه خشك بار در اين شهرستان توليد مي شود. از ديگر صنايع اين شهرستان مي توان از صنايع مربوط به آرد سازي، نان ماشيني، چوب بري، توليد مواد غذايي از قبيل ماكاروني، رب، كيك و … قطعات صنعتي و پلاستيكي، سنگ بري، اجاق گاز و… نام برد. هم چنين دو معدن سنگ ساختماني لاشه با ميزان برداشت ساليانه 25000 تن و چند معدن شن و ماسه در اين منطقه مورد بهره برداري است.
كشاورزي و دام داري
ملكان به سبب حاصل خيزي خاك و مساعد بودن اوضاع جوي و دسترسي آسان به آب هاي سطحي و زيرزميني مركز كشاورزي مهمي است كه عمده ي محصولات آن غلات، ميوه به ويژه انگور، صيفي جات و سيب زميني است. دام داري و پرورش طيور نيز در ملكان اهميت زيادي دارد و انواع فرآورده هاي دامي نظير لبنيات، پوست و پشم از جمله صادرات اين شهرستان است. پرورش دام در اين بخش بيش تر شامل: گاو، گوسفند و بز بوده كه به شيوه ي روستايي و صنعتي توسط روستاييان صورت مي گيرد و به صورت گوشت و يا دام زنده به ساير نقاط ارسال مي شود. علاوه بر آن پرورش طيور به دو شيوه سنتي و صنعتي شامل: پرورش مرغ، خروس، بوقلمون رواج دارد كه علاوه بر مصارف داخلي مقداري هم صادر مي شود. ملكان در 10 كيلومتري مراغه و در 155 كيلومتري تبريز قرار گرفته و راه ارتباطي آذربايجان شرقي – كردستان و آذربايجان شرقي – آذربايجان غربي از اين شهرستان عبور مي كند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
ملكان در گذشته ملك كندي نام داشته كه به زبان محلي به معناي روستاي شاه است. شهرستان ملكان از شهرهاي قديمي آذربايجان شرقي است و آثار به دست آمده از بقاياي شهر تاريخي سبلان و منطقه ملك كندي(ملكان) نشان مي دهد كه اين منطقه روزگاري داراي تمدني باشكوه بوده است و آثار به دست آمده از آن به روزگار ساساني باز مي گردد.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان ملكان يكي از شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي است. ملكان از مناطق قديمي آذربايجان شرقي است. مركز اين منطقه در 46 درجه و 06 دقيقه درازاي خاوري و 37 درجه و08 دقيقه پهناي شمالي و در ارتفاع 1300 متري از سطح دريا واقع شده است. اين شهرستان از شمال به حومه بناب، از جنوب به شهرستان ميان دوآب، از خاور به مراغه و از باختر به درياچه اروميه محدود مي شود. ملكان در 10 كيلومتري مراغه و 155 كيلومتري تبريز قرار گرفته است. ملكان در جلگه اي هموار و رسوبي بر كرانه جنوب خاوري درياچه اروميه قرار گرفته و آب و هواي آن نسبتاً گرم و زمستان هاي آن معتدل است.ملكان يكي از مناطق قديمي آذربايجان شرقي است و آثار به دست آمده از بقاياي شهر تاريخي سبلان و منطقه ملك كندي(ملكان) نشان مي دهد كه اين منطقه روزگاري داراي تمدني باشكوه بوده است و آثار به دست آمده از آن به روزگار ساساني باز مي گردد. درياچه ملكان و پل دختران از جاذبه هاي طبيعي و تاريخي شهرستان ملكان به شمار مي آيند
مكان هاي ديدني و تاريخي
درياچه ملكان و پل دختران از جاذبه هاي طبيعي و تاريخي شهرستان ملكان به شمار مي آيند.
صنايع و معادن
عمده ترين صنايع شهرستان ملكان، صنايع مرتبط با فرآورده هاي كشاورزي است و انواع خشك بار از كارخانه هاي تهيه خشك بار در اين شهرستان توليد مي شود. از ديگر صنايع اين شهرستان مي توان از صنايع مربوط به آرد سازي، نان ماشيني، چوب بري، توليد مواد غذايي از قبيل ماكاروني، رب، كيك و … قطعات صنعتي و پلاستيكي، سنگ بري، اجاق گاز و… نام برد. هم چنين دو معدن سنگ ساختماني لاشه با ميزان برداشت ساليانه 25000 تن و چند معدن شن و ماسه در اين منطقه مورد بهره برداري است.
كشاورزي و دام داري
ملكان به سبب حاصل خيزي خاك و مساعد بودن اوضاع جوي و دسترسي آسان به آب هاي سطحي و زيرزميني مركز كشاورزي مهمي است كه عمده ي محصولات آن غلات، ميوه به ويژه انگور، صيفي جات و سيب زميني است. دام داري و پرورش طيور نيز در ملكان اهميت زيادي دارد و انواع فرآورده هاي دامي نظير لبنيات، پوست و پشم از جمله صادرات اين شهرستان است. پرورش دام در اين بخش بيش تر شامل: گاو، گوسفند و بز بوده كه به شيوه ي روستايي و صنعتي توسط روستاييان صورت مي گيرد و به صورت گوشت و يا دام زنده به ساير نقاط ارسال مي شود. علاوه بر آن پرورش طيور به دو شيوه سنتي و صنعتي شامل: پرورش مرغ، خروس، بوقلمون رواج دارد كه علاوه بر مصارف داخلي مقداري هم صادر مي شود. ملكان در 10 كيلومتري مراغه و در 155 كيلومتري تبريز قرار گرفته و راه ارتباطي آذربايجان شرقي – كردستان و آذربايجان شرقي – آذربايجان غربي از اين شهرستان عبور مي كند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
ملكان در گذشته ملك كندي نام داشته كه به زبان محلي به معناي روستاي شاه است. شهرستان ملكان از شهرهاي قديمي آذربايجان شرقي است و آثار به دست آمده از بقاياي شهر تاريخي سبلان و منطقه ملك كندي(ملكان) نشان مي دهد كه اين منطقه روزگاري داراي تمدني باشكوه بوده است و آثار به دست آمده از آن به روزگار ساساني باز مي گردد.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان ملكان يكي از شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي است. ملكان از مناطق قديمي آذربايجان شرقي است. مركز اين منطقه در 46 درجه و 06 دقيقه درازاي خاوري و 37 درجه و08 دقيقه پهناي شمالي و در ارتفاع 1300 متري از سطح دريا واقع شده است. اين شهرستان از شمال به حومه بناب، از جنوب به شهرستان ميان دوآب، از خاور به مراغه و از باختر به درياچه اروميه محدود مي شود. ملكان در 10 كيلومتري مراغه و 155 كيلومتري تبريز قرار گرفته است. ملكان در جلگه اي هموار و رسوبي بر كرانه جنوب خاوري درياچه اروميه قرار گرفته و آب و هواي آن نسبتاً گرم و زمستان هاي آن معتدل است.
ميانه يكي از شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي است كه در ناحيه ي جنوب خاوري استان واقع شده است. ميانه كه در گذشته گرمرود گفته مي شد؛ به علت قرار گرفتن ميان اردبيل و زنجان؛ ميانه ناميده شده است. شهرستان ميانه يكي از قطب هاي مهم اقتصادي و كشاورزي آذربايجان شرقي است. بيش تر مردم اين منطقه به كشاورزي و دام داري اشتغال دارند. ارتفاعات بزغوش و تالاب ماهي آباد از جاذبه هاي طبيعي ميانه به شمار مي آيند. بناهاي تاريخي مانند مسجد ترك، كاروان سراي جمال آباد، پل هاي تاريخي، بقعه ها، قلعه ها و حمام روستاي ترك نيز از مكان هاي ديدني منطقه محسوب مي شوند.
مكان هاي ديدني و تاريخي
مكان هاي ديدني و تاريخي مهم ترين عناصر رونق گردشگري در شهرستان ميانه را تشكيل مي دهند. ارتفاعات بزغوش و تالاب ماهي آباد از جاذبه هاي طبيعي ميانه به شمار مي آيند. بناهاي تاريخي مانند مسجد ترك، كاروان سراي جمال آباد، پل هاي تاريخي، بقعه ها، قلعه ها و حمام روستاي ترك نيز از مكان هاي ديدني منطقه محسوب مي شوند.
صنايع و معادن
صنايع كارگاهي شهرستان ميانه را توليد فايبرگلاس، توليد دفاتر تحرير، رنگ هاي صنعتي و ساختماني، انواع قطعات پلاستيكي، موزاييك سازي، كابينت فلزي، سردخانه رادياتورهاي شوفاژ، آردسازي ماكاروني، لوازم بهداشتي، فرش ماشيني و… تشكيل مي دهد. معادن سنگ گچ، خاك صنعتي، سنگ نمك، سنگ پرليت، شن و ماسه، سيليس، دولوميت، سرب، و روي از مهم ترين كان هاي شهرستان ميانه هستند.
كشاورزي و دام داري
در بيش تر كتب و اسناد تاريخي در وصف ميانه از انبوه محصولات ميوه و از دشت حاصل خيز آن خبر داده شده است. هم اكنون نيز شهرستان ميانه يكي از قطب هاي مهم اقتصادي و كشاورزي آذربايجان شرقي محسوب مي شود. بيش تر مردم منطقه به كشاورزي و دام داري اشتغال دارند. آب مورد نياز براي كشاورزي از رود و چاه ها تامين مي شود و محصولات گندم، جو، برنج، بنشن، انگور، سيب، گلابي، زردآلو و گردو از مهم ترين محصولات كشاورزي منطقه به شمار مي آيند. چون ميانه در كرانه ي رودهاي ميانه چايي، قرانتو و آيدو غموش قرار گرفته كشاورزي آن داراي اهميت است به طوري كه 85% از مردم اين شهرستان به كشاورزي اشتغال دارند. دام داري و دام پروري كه از مهم ترين فعاليت هاي اقتصادي ميانه محسوب مي شود؛ از دير باز در اين سرزمين رواج داشته است. پرورش دام در اين شهرستان بيش تر شامل گوسفند و بز بوده كه توسط عشاير و روستاييان صورت مي گيرد. علاوه بر آن پرورش طيور به دو شيوه ي سنتي و صنعتي شامل: پرورش مرغ و خروس، بوقلمون، غاز و اردك مي شود كه در حد خودكفايي توليد مي شود. زنبور داري نيز در اين شهرستان از رواج كاملي برخوردار است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
ميانه كه در گذشته گرمرود گفته مي شد؛ به علت قرار گرفتن ميان اردبيل و زنجان ميانه
ناميده شده است. ميانه يكي از شهرهاي تاريخي و كهن آذربايجان و ايران است. در سال 720 قبل از ميلاد در آذربايجان و كردستان امروزي، سرزمين ماننا قرار داشت و مركز آن در نزديكي درياچه اروميه بود. در مرزهاي اين سرزمين نواحي نيمه مستقلي وجود داشتند كه تابع ماننا بودند. مانند زيكرتو، (در ناحيه ميانه و اردبيل كنوني)، اندريا (در بخش سفلاي دره قزل اوزن) و سرزمين ديوك يا ديااكو، (به احتمال قوي، در بخش علياي دره قزل اوزن) ميانه پايگاه نيروهاي سلاطين و محل كسب فرامين آن ها بود. اوچ تپه كه امروز يكي از دهستان هاي اين شهر است، در زمان نادرشاه افشار قرارگاه لشكريان او بود. نادر در لشكركشي هاي خود بر عليه عثماني بيش تر در اين محل اقامت مي كرد. در زمان احمدشاه قاجار، ميانه يكي از مراكز حكومتي خاندان فيروز ميرزا فرمان فرماييان بود.
مشخصات جغرافيايي
ميانه مركز شهرستان ميانه، در درازاي خاوري 47 درجه و 43 دقيقه، پهناي شمالي 37 درجه و 25 دقيقه و در ارتفاع 1100 متري از سطح دريا واقع شده است. اين منطقه در 171 كيلومتري جنوب خاوري تبريز و در مسير راه اصلي ميانه – تبريز قرار دارد. ميانه از شمال به شهرستان سراب و اردبيل، از خاور به خلخال، از جنوب به زنجان و از باختر به شهرستان هاي بستان آباد و هشترود محدود مي شود. آب و هواي اين شهرستان معتدل و خشك است. راه هاي دسترسي به ميانه به اين قرار است : مسير راه اصلي تبريز – زنجان تا تبريز 171 كيلومتر و تا شهر زنجان 109 كيلومتر، راه فرعي ميانه – خلخال به درازاي 132 كيلومتر.
آذرشهر يكي از شهرستان هاي مهم استان آذربايجان خاور ي است كه در نخستين سده هاي اسلام به دافرقان مشهور بوده است. خاك حاصل خيز و چشمه سارها و رودهايي كه در منطقه جريان دارند؛ منجر به شكوفايي اقتصادي منطقه شده و موجبات وجود انواع محصولات كشاورزي و باغي در اين ناحيه را فراهم آورده است. جاذبه هاي طبيعي و تاريخي متعدد، شهرستان آذرشهر را به يكي از نقاط ديدني استان آذربايجان خاور ي تبديل كرده است. جلگه و سواحل درياچه اروميه، كوه هاي مرتفع سلسه كوهستان سهند باختري، چشمه آب معدني تاپ تاپان و غار قدمگاه كه ساختاري شبيه به يك مسجد دارد، چشم اندازهاي طبيعي شهرستان آذر شهر را تشكيل مي دهند. قدمت طولاني شهرستان آذرشهر كه به پيش از حكومت اشكانيان و ساسانيان مي رسد؛ باعث شده كه تپه هاي باستاني زيادي در اطراف اين منطقه يافت شوند. مقبره پيرلر، مسجد روميان و مسجد قدمگاه، از مهم ترين مكان هاي ديدني اين شهرستان محسوب مي شوند. مردم آذر شهر بيش تر به داد و ستد، سوداگري، پيشه وري و پاره اي از كارهاي توليدي و بازرگاني و خدمات دولتي اشتغال دارند. صنايع دستي اين منطقه رونق خوبي دارد و از نظر صنعت و معدن نيز از شكوفايي قابل توجهي برخوردار است.
مكان هاي ديدني و تاريخي
جاذبه هاي طبيعي و تاريخي متعدد، شهرستان آذرشهر را به يكي از نقاط ديدني استان آذربايجان شرقي تبديل كرده است. قدمت طولاني شهرستان آذرشهر كه به پيش از حكومت اشكانيان و ساسانيان مي رسد، باعث شده كه تپه هاي باستاني زيادي در اطراف اين منطقه يافت شوند. مقبره پيرلر، مسجد روميان و مسجد قدمگاه -كه ابتدا آتشكده بوده و قدمت آن به دوران پيش از تاريخ نسبت داده مي شود- از مهم ترين مكان هاي ديدني اين شهرستان به شمار مي آيند. طبيعت زيبا نيز به ياري جاذبه هاي تاريخي اين منطقه آمده و مجموعه ي ديدني را با نام شهرستان آذرشهر به وجود آورده است. جلگه و سواحل درياچه اروميه، كوه هاي مرتفع سلسه كوهستان سهند باختري، باغ هاي سرسبز و خرم اين ناحيه، درختان گردوي كهن سال، چشمه آب معدني تاپ تاپان و غار قدمگاه - كه ساختاري شبيه به يك مسجد دارد- برخي از چشم اندازهاي طبيعي شهرستان آذر شهر را تشكيل مي دهند.
صنايع و معادن
صنايع شهرستان آذرشهر به دو دسته صنايع كارخانه اي و صنايع دستي تقسيم مي شود. صنايع كارخانه اي منطقه عبارت است از: كارخانه هاي كمپوت سازي، پتو بافي، سردخانه و ميوه خشك كني و كمپوت سازي كه به رونق منطقه افزوده است. در محدوده ي اين شهرستان معادن متعددي وجود دارد كه مهم ترين آن ها عبارتنداز: معدن سنگ آهك شيرامين، معدن سنگ تزييني آذر شهر، معادن شن و ماسه و معدن سنگ آهك آذر شهر.
مجتمع معدني آذر شهر به علت دارا بودن تراورتن هاي متنوع و مرمر (آرگونيت) در زمره ي مهم ترين صادرات سنگ كشور محسوب مي شود. سنگ لاشه به همراه سنگ هاي تزييني از اين معدن استخراج شده و جهت تهيه آهك بنايي مصرف مي شود. نادر ميرزا در كتاب خود از معادن مرمر اين ناحيه سخن گفته است. هم اكنون نيز معادن سنگ مرمر در اين ناحيه به چشم مي خورد.
كشاورزي و دام داري
خاك حاصل خيز و چشمه سارها و رودهايي كه در منطقه جريان دارند منجر به شكوفايي اقتصادي منطقه گرديده و غلات، تره بار، حبوبات، سيب زميني، پياز، نخود، صيفي جات، انواع ميوه ها، خشكبار، مغزبادام، گردو، برگه زردآلو و كشمش از محصولات اين شهرستان است. انگور نيز در اطراف شهر به فراواني وجود دارد. پرورش دام در اين شهرستان شامل گاو، گوسفند و بز بوده كه به علت وجود مراتع غني از رواج زيادي برخوردار است. علاوه بر آن پرورش طيور به شيوه سنتي شامل پرورش مرغ و خروس، اردك، غاز و بوقلمون رايج است كه علاوه بر تامين نيازمندي هاي داخلي مقاديري نيز صادر مي شود. شير و فرآورده هاي شيري و دامي نيز از محصولات مهم اين خطه است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
آذرشهر از شهرهاي قديمي آذربايجان است كه در نخستين سده هاي اسلام به دافرقان مشهور بوده است. هم چنين تا سال 1316 دهخوارقان ناميده مي شده است كه با تصويب فرهنگستان قديم به واسطه وجود آذركوه و آتشكده دهخوارقان آن را "آذر شهر" ناميدند.
بقاياي آتشكده ها و آتشگاه ها در اين ناحيه نشانه آن است كه سابقه آذرشهر به روزگار هخامنشيان مي رسد. در تاريخ طبري آمده كه چون تازيان بر منطقه آذربايجان دست يافتند، در دهخوارقان به جاي آتشكده ها مساجد بسياري برافراشته شد، و سپس مردم شهر آن چه اعراب ويران كرده بودند، آباد نمودند. حمدلله مستوفي از دهخوارقان و از فراواني باغستان ها و بسياري انگور و نكويي غله و پنبه و ميوه اش سخن به ميان آورده. در روزگار مغول آذر شهر آسيب فراوان ديد اما چون مغولان بر آذربايجان دست يافتند به واسطه خوشي آب و هوا در اين منطقه ماندگار شدند. زماني كه عثماني ها بر آذر شهر دست يافتند مردم زير سلطه عثماني ها نرفتند تا اين كه شاه اسماعيل صفوي بر آذربايجان دست يافته سلطه عثماني ها را از آذر شهر برانداخت. پس از سقوط صفويه آذر شهر در چنگال افغاني ها و عثماني ها قرار مي گيرد تا اين كه نادر به نفوذ اين دو بيگانه پايان مي دهد. هم اينك آذر شهر يكي از شهرهاي آباد و زيباي آذربايجان شرقي است.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان آذر شهر از شمال، خاور و باختر به اسكو، و از جنوب به شهرستان مراغه محدود مي شود. شهر آذر شهر مركز شهرستان در درازاي خاوري 45 درجه و 58 دقيقه و پهناي شمالي 37 درجه و 45 دقيقه و در ارتفاع 1390 متري از سطح دريا واقع شده است. شهر آذرشهر مركز شهرستان است كه در 45 كيلومتري جنوب باختري شهر تبريز بر سر راه ترانزيتي تبريز – مراغه و كردستان قرار گرفته است. آب و هواي آذر شهر در تابستان ها معتدل و در زمستان ها سرد و پر برف است. كوه هاي قبله داغي و قاف داغي و ترشكوه داغي از كوه هاي معروف منطقه است. راه ترانزيتي مهم ارتباطي آذربايجان شرقي به كردستان و آذربايجان غربي و راه آهن تبريز – مراغه از مهم ترين مسيرهاي ارتباطي اين خطه به شمار مي آيد.
هريس يكي از قديمي ترين مناطق آذربايجان شرقي است. بر اساس نام هايي كه در وقف نامه ربع رشيدي آمده؛ مي توان گفت هريس در قرن هاي هفتم و هشتم هجري قمري؛ روستاي بزرگ و آبادي بوده است. قالي هاي هريس از شهرت جهاني برخوردار اند و نام اين منطقه؛ در دوردست ها نيز براي اهالي هنر شناخته شده است. آب و هواي اين منطقه به نسبت سرد و نيمه خشك است و رودهايي نيز در آن جريان دارند. هريس يك منطقه ي كشاورزي است و بش تر مردم آن به كشاورزي، دام داري و بافت قالي اشتغال دارند. صنايع اين شهرستان بيش تر از نوع كارگاهي و دستي بوده و موزاييك سازي و آهك پزي را شامل مي شود. چشم انداز شهرستان هريس كوهستاني است و كوهستان قوشاداغ و گردنه گويجه بئل از ديدني ترين مناطق كوهستاني ابن ناحيه اند كه چشم انداز بسيار زيبايي دارند. وجود اماكن قديمي و تاريخي چون: مسجدجمال آباد و بقعه شيخ اسحاق و قبور قديمي سبب رونق جاذبه هاي تاريخي و معماري در اين منطقه شده اند.
مكان هاي ديدني و تاريخي
چشم انداز شهرستان هريس كوهستاني است و كوهستان قوشاداغ و گردنه گويجه بئل از ديدني ترين مناطق كوهستاني ابن ناحيه اند كه چشم انداز بسيار زيبايي دارند. اماكن قديمي و تاريخي چون مسجدجمال آباد و بقعه شيخ اسحاق و قبور قديمي از جاذبه هاي تاريخي و معماري منطقه ي هريس به شمار مي روند.
صنايع و معادن
صنايع اين شهرستان بيش تر از نوع كارگاهي و دستي است و شامل: موزاييك سازي و آهك پزي مي شود. در سال هاي اخير يك كارخانه موكت سازي نيز به اين صنايع اضافه شده است. هم چنين يك معدن زرنيخ در 20 كيلومتري شمال باختري هريس و يك معدن سنگ گچ در 27 كيلومتري جنوب باختري هريس واقع شده است.
كشاورزي و دام داري
هريس يك منطقه ي كشاورزي است و بش تر مردم آن به كشاورزي و دام داري اشتغال دارند. محصولات گندم، جو، بنشن، تره بار، گياهان علوفه اي، هندوانه و چغندر قند از محصولات عمده اين منطقه است. وجود كوه هاي ييلاقي و سرسبز و مراتع مستعد و درجه يك در جذب عشاير جهت چراي تابستانه دام ها موثر بوده و سبب رونق دام پروري شده است. پرورش دام در اين شهرستان شامل: گوسفند، بز، گاو، گاو ميش و اسب است. پرورش طيور نيز شامل: مرغ تخمي و گوشتي (صنعتي) و بومي مي شود. پرورش زنبور عسل نيز در اين شهرستان به دو صورت مدرن و بومي صورت مي گيرد.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
هريس يكي از قديمي ترين مناطق آذربايجان شرقي است. در وقف نامه ربع رشيدي نام بسياري ازآبادي هاي آذربايجان آمده است و نشان مي دهد كه پاره اي از آن ها ( نظير هريس ) در قرن هاي هفتم و هشتم هجري قصبه هايي آباد و بزرگ بوده اند. چند بناي تاريخي مهم از دوره ي فرمان روايي ايلخانان و جانشينان آنان در اين بخش به جاي مانده است كه عبارتند از: بقعه شيخ اسحاق (در روستاي خانقاه خانمرود) گورستان مينق، گورستان هيق، گورستان گوور، مسجد سنگي جمال آباد، و مسجد اسنق (مربوط به قرن هشتم هجري). هريس يكي از قديمي ترين مراكز صنعت فرش در آذربايجان و ايران است و فرش هاي«مرز بلند» آن شهرت جهاني دارند.
مشخصات جغرافيايي
هريس يكي از شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي است كه در ناحيه ي مركزي استان واقع شده است. شهرستان هريس در 10 كيلومتري شمال خاوري تبريز و 24 كيلومتري خاور جاده اصلي تبريز – اهر قرار گرفته است. مركز اين شهرستان در درازاي خاوري 47 درجه و 07 دقيقه و 38 درجه و 15 دقيقه پهناي شمالي و در ارتفاع 1900 متري از سطح دريا قرار گرفته است. شهرستان هريس از شمال به شهرستان اهر، از باختر به شهرستان تبريز، از جنوب به بستان آباد و سراب و ازخاور به مشگين شهر محدود مي شود. آب و هواي اين منطقه به نسبت سرد و نيمه خشك است و رودهايي نيز در آن جريان دارند. راه هريس – ينگجه به درازاي 26 كيلومتر كه به راه اصلي اهر – تبريز مي پيوندد و مسير شمالي – جنوبي هريس – مهربان به درازاي 23 كيلومتر از مسيرهاي دسترسي به اين منطقه هستند.