موقعيت جغرافيايي:
با بررسي هاي زمين شناسي ، حدود 15000 سال پيش ، جزيره اي از سطح آب درياي خزر ، سربرآورد كه بعدها به نام انزلي ناميده شد و بعنوان مهمترين بندر سواحل جنوبي درياي خزر و ايران معروف گرديد . اين جزيره براثر فعل و انفعالات جوي و ساير عوامل طبيعي ، به صورت حاليه از دو قسمت انزلي و غازيان شكل گرفت و كانالي بين اين قسمت ايجاد گرديد، كه آب چهاررودخانه از شرق (سوسر روگا - پيربازار روگا - راست خانه و نهنگ روگا) و يك رودخانه از غرب (شنبه بازار روگا) از طريق آن به دريا وارد ميگردد . بندرانزلي، در منطقه جلگه‌اي و ساحلي در طول جغرافيائي 49 درجه و 28 دقيقه و عرض جغرافيائي 37 درجه و 28 دقيقه واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دريا منهاي 26 متر ميباشد.
حدود انزلي :
از شمال به درياي خزر، از جنوب به تالاب انزلي، از مشرق به خمام و رشت، از مغرب به منطقه طوالش مسافت تا خمام 25 و تا رشت 41 و تا تهران 360 كيلو متر ، تا رضوانشهر 22 ، تا هشتپر 72 و تا آستارا 144 كيلومتر ميباشد.
آب و هوا :
بندرانزلي در منطقه معتدل قراردارد. درجه حرارت آن حداكثر مطلق 6/35 و حداقل 4/0 . متوسط حرارت ساليانه 5/16 سانتي گراد است.
درسال حدود 1800 ساعت آفتاب مي‌تابد كه خرداد و تيـر پر آفتاب ترين ماه ميباشد.
بندرانزلي از لحاظ بارندگي، يكي از پر باران ترين مناطق ميباشد.
مساحت و جمعيت شهرستان انزلي :
275 كيلومتر با حدود 130 هزار نفر جمعيت در سال 1385 شمسي.
وجه تسميه انزلي :
از ميان تعريف هاي مختلف كه در بارده واژه «انزلي » شده قابل قبول ترين معني «انزل به معني لنگر» انزلي = لنگرگاه و «انزل = انشان» ميباشد كه كلمه انزلي تحريف شده «انزان - انشان» به معني گذرگاه و دروازه است كه مي بينيم از گذشته نيز انزلي را دروازه اروپا و ايران مي ناميدند و در بسياري از نوشته ها هم آمده است و واژه غازيان را مي توان جمع بغاز يعني تنگه و جمع غازي به معني جنگجويان دانست .
قدمت انزلي:
انزلي از نظر تاريخي قدمت زيادي ندارد و در چندين كتاب تاريخي، نام انزلي در 540 سال پيش ، ثبت شده است. متأسفانه روسها بندرانزلي را درسال 1805 ميلادي برابر 1184 شمسي به آتش كشيدند واحتمالاً هرگونه آثاري كه مي توانست قدمت انزلي ومردم آن را روشن نمايد، در آتش بيداد بيگانگان سوخت وبه خاكستر تبديل گرديد . بدون شك ، اهالي اوليه بندرانزلي را مهاجرين تشكيل داده اند كه از نواحي ساحل جنوبي تالاب انزلي - نواحي طوالش و مردم نواحي شرق انزلي به منظور استفاده از پايگاهي براي صيد ماهي و يا پناهگاهي جهت فرار از امواج خروشان درياي خزر و تالاب، به اين قطعه زمين وارد گرديدند و شايد اولين كساني بودند كه نخستين كومه ها را برپا داشتند .
بندرانزلي از اوايل صفويه ( زمانيكه قزوين پايتخت بوده است ) مورد توجه انگليسي ها قرار گرفته تا بعنوان سرپلي براي عبور ابريشم گيلان كه مركز آن در رشت بوده به روسيه باشد . همين امر باعث شد كه روس ها و حكومت مركزي ايران نيز به موقعيت بندرانزلي پي ببرند . بندرانزلي، به علت موقعيت خاص جغرافيائي ، بهترين پناهگاه و لنگرگاه براي كشتيهاي تجاري و نزديكترين وامن ترين راه بين ايران و اروپا ، ازطريق روسيه درمسير تجارت و محلي براي تخليه و بارگيري كالاي تجارتي و عبور مسافرين گرديد . چنانكه در زمان نادرشاه ، انزلي پايگاهي جهت بارگيري برنج و ساير مايحتاج قشون نادري كه درقفقاز مي جنگيدند بوده است. در عهد قاجاريه، تردد كشتيها ي بادباني و بخاري به منظور حمل و نقل كالا خصوصاً حمل نفت كه سابقه اي 200 ساله دارد به اوج خود رسيد و بندرانزلي به عنوان يكي از مهمترين بنادر سواحل جنوبي درياي خزر درآمد و پس از تحويل تأسيسات بندري وسيله شورويها در سال 1306 خورشيدي ، دولت ايران به تجهيز اين بندر اقدام وامروزه يكي از بنادر مجهز و مهم ايران محسوب ميگردد . و از طريق آبراه هاي شوروي سابق به اروپا ارتباط كشتيراني دارد.