معرفی وبلاگ
رویایی ترین کشور جهان به نظر من ایران می باشد که هر خارجی رویای امدن به ایران را دارد............ نویسنده وبلاگ : میلاد اکاتی
صفحه ها
دسته
گالري اختصاصي ايران رويايي
آرشیو
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 2492129
تعداد نوشته ها : 785
تعداد نظرات : 32
خرگوش

Rss
طراح قالب
موسسه تبیان

قبر اسكندر در شهر همدان و در خيابان نظر بيك نزديك تپه هگمتانه واقع شده است . در مورد صاحب قبر نظرات مختلفي ابراز شده است . گروهي او را پير و مرشد و گروهي اسكندر مقدوني مي‌ دانند . برخي نيز قبر را متعلق به يكي از سرداران اسكندر مقدوني به نام " هفايستون " مي ‌دانند كه در همدان كشته شده است . بنا بر گفته اهالي در اين مقبره ، سنگ قبري وجود داشته كه توسط افراد ناشناس به سرقت رفته است .
اسكند مقدوني كه نام او الكساندروس ، فرزند فيليپ و المپيا بود ؛ در سال 365 پيش از ميلاد مسيح در مقدونيه زاده شده است .
او به ياري بخت توانست ايران و قسمت اعظم جهان آن روز را به تصرف در آورد و انتقام شكست هاي مكرر روميان از ايرانيان را بگيرد .
در زمان داريوش سوم هخامنشي ( 336-330 پ.م ) اسكندر به ايران حمله مي كند و در سال 330 پ.م. با به قتل رساندن داريوش سوم ، حكومتي را پايه گذاري مي كند كه با دو سلسله سلوكيان و اشكانيان ، حدود 550 سال بر ايران حكومت مي كند . تا اينكه اردشير بابكان ( پاپكان ) بنيانگذار امپراطوري بزرگ ساساني ( 226-642 ميلادي ) با پيروزي بر اردوان چهارم اشكاني مجددا حكومت ايرانيان را بر سرزمين خود محقق كرد .
بنا بر تحقيق آنوبانيني در روايت هاي اصلي و حقيقي زرتشتي ( مانند اردويرافنامك كه به زبان پهلوي است ) از اسكندر با عنوان " اسكندر ملعون رومي " ياد شده است كه سبب كشتار و خرابي و ويراني ايران گرديد و تخت جمشيد و كتب مقدس زرتشتي را سوزاند :
" پس اهريمن براي بي دين كردن مردمان ، اسكندر پليد رومي مصر نشين را فريفت و با رنج بسيار ، براي نبرد و ويراني به ايرانشهر فرستاد .
اسكندر رومي مصر نشين پتياره بدبخت بي دين بدكار بدكردار ، اوستا و زند را بر آورد و بسوخت . "

اما در روايات فارسي بعد از اسلام داستان هايي كه در مورد اسكندر نقل شده است بيشتر به افسانه مي ماند ، از جمله در شاهنامه اسكندر را پسر داراي اول مي داند ؛ يا نظامي آن سفاك خونخوار را به واسطه آنكه تربيت يافته ارسطو بوده پيامبر مي شمارد .
آنچه در مورد اسكندر در ادبيات فارسي بسيار مشهور است آن است كه او در پي آب حيات تا انتهاي جهان و به ظلمات رفت اما آن را نيافت .

به سان خضر رسيدم كنون به آب حيات
اگر چه رنج كشيدم بسان اسكندر ( امير معزي )

نكته ديگر اينكه در راه يافتن آب حيات مي گويند كه خضر او را راهنمايي مي كرد ؛ ولي خود از اين آب نوشيد و جاودانه شد و اسكندر از آن محروم ماند .

آنچه اسكندر طلب كرد و ندادش روزگار
جرعه اي بود از زلال جام جان افزاي تو ( حافظ )

اسكندر مقدوني
اِسكَنْدَر مَقْدوني ( ۳۵۶ تا ۳۲۳ پيش از ميلاد ) در غرب مشهور به « اسكندر كبير » ، و در ايران مشهور به « اسكندر گجسته » ( به معناي اسكندر ملعون ) ، كشورگشاي اهل مقدونيه در سده چهارم پيش از ميلاد بود .

نام
اسم اين پادشاه مقدوني اسكندر بود و مورخين عهد قديم نيز چنين نوشته ‌اند ؛ اما بعد ها برخي مورخين اسلامي او را اسكندر الرومي و يا به اشتباه اسكندر ذي ‌القرنين ( بخوانيد : ذوالقرنين ) خواندند و برخي نيز از وي به اسكندر المقدوني ياد كردند . ( روم را بايد بمعني يونان يا مقدوني دانست زيرا بيزانس يا روم شرقي را در زمان ساسانيان و قرون اوليه اسلامي روم مي‌ گفتند ) .

از آنجا كه در عهد قديم ميان مرسوم نبود كه پادشاهان هم نام را با اعداد تركيبي ذكر كنند ، مورخين اوليه وي را اسكندر پسر فيليپ مي ‌خواندند .

در شاهنامه نيز از اسكندر ياد مي ‌شود وي نوه فيليپ ، پسر داراب و برادر دارا معرفي مي‌ شود .

نَسَب
پدر اسكندر فيليپ دوم مقدوني و مادرش اُلمپياس دختر نه‌ اوپ ‌تولم پادشاه مُلُس‌ ها . ( البته در برخي منابع اسكندر حرام زاده ، و فرزند پدري مصري دانسته شده كه اين روايت چندان معتبر نيست )

ملس‌ ها مردمي بودند يوناني زبان كه در درون اپير نزديك درياچه اِپئوم‌بوتي يا ژانين كنوني سكني گزيده بودند و پادشاهان اين مردم از خانواده اِآسيد ها بشمار مي ‌رفتند و اين خانواده هم نسب خود را به آشيل پهلوان افسانه ‌اي يونان در جنگ تروا مي رسانيد . بنابراين چون پادشاهان مقدوني عقيده داشتند كه نژادشان به هركول نيم‌ ربّ‌ النوع يوناني مي‌ رسد مورخين يوناني نسب اسكندر را از طرف پدر به هركول و از طرف مادر به آشيل پهلوان داستاني مي رسانند . در داستان ‌هاي ايراني اُلمپياس مادر اسكندر را ناهيد ناميده ‌اند .

تولد و كودكي
اسكندر در ژوئيه ( ۱۰ تير تا ۹ اَمرداد ) ۳۵۶ ق.م و در شهر پِلا به دنيا آمد . استاد او ، ارسطو ، فيلسوف معروف يوناني بود . اسكندر در زمان كودكي ، اسبي بسيار پر قدرت و نترس به نام ( بوسفال ) را تربيت كرد كه هيچ كس جرئت نداشت از آن سواري بگيرد . اين اسب مشهور ، اسكندر را تا هندوستان برد و در آنجا مرد .

پيش از فتح يونان
پدر اسكندر فيليپ يا فيليپوس كه نخست شاه مُلُس ‌ها بود ، در جنگي كه با يونان كرد پيروز گرديد و پادشاه مقدونيه و تمام يونان شد . در اين جنگ كه در محل خرونه ( Cheronee ) روي داد دو سپاه به هم رسيدند و طليعه صبح طرفين صف آرايي كردند . فيليپ فرماندهي جناح راست را به پسرش اسكندر داد و معاونان ممتاز را خود را در كنار او جا داد . فرماندهي جناح چپ را هم خود به عهده گرفت . در اين جنگ كه طولاني بود تعداد زيادي از هر دو طرف كشته شدند و سرانجام پدر اسكندر در اين نبرد پيروز شد . بعد ها هنگامي كه فيليپ وارد نمايشگاهي جهت تماشاي صورت دوازده الهه مي ‌شد و تمام انظار متوجه بود شخصي پوزانياس ( pausanias ) نام قمه ‌اي به تن او فرو كرد و پادشاه افتاد و درگذشت . پس از مرگ فيليپ اسكندر بر تخت سلطنت جلوس كرد .

جواني اسكندر
فيليپ دوم توجهي مخصوص به تربيت اسكندر داشت و با اين مقصود فردي را با نام لئونيداس كه از نزديكان اُلمپياس بود مسئول تربيت اسكندر كرد . فيليپ در انتخاب طبيب و دايه اسكندر نيز تلاش كرد تا همه از خانواده ‌هاي ممتاز و اشراف باشند ، پس از رسيدن اسكندر به سن جواني ، فيليپ به ارسطو ، فيلسوف سرشناس يونان كه در آن زمان به مكتب افلاطون مي ‌رفت ، نامه‌ اي نوشت كه تقريباً مضمون آن چنين بود :
« خدايان بمن پسري اعطا كرده‌ اند و من از تولد او در زمان شخصي مانند تو پيش از بدنيا آمدنش شادم زيرا اميدوارم كه اگر مرباي تربيت تو شود پسري ناخلف نگردد و بتواند پس از من بار گران اين اندوخته ‌هاي بزرگ را بدوش گيرد من عقيده دارم كه نداشتن اولاد بمراتب بهتر از داشتن خلفي كه درباره ‌اش مقدر باشد . پس از من باز افتضاحات و رسوائي هاي نياكان خود را مشاهده كند ( مقصود فيليپ احوال بد مقدونيه در زمان پادشاهان قبل از او بوده ) . »

ارسطو سمت آموزگاري اسكندر را پذيرفت و مدتها بتعليم و تربيت او پرداخت .

اعتياد اسكندر به الكل گاه باعث مي ‌شد در حال مستي حتي نزديك ترين افراد ، از جمله يكي از نزديك ترين دوستانش را بقتل برساند ؛ يا مجموعه تخت جمشيد كه از بزرگ ‌ترين ميراث دنياي قديم بود را به اتش بكشد . گفته شده كه اسكندر در تمام عمر خود بنايي با شكوه ، همچون تخت جمشيد را نديده بود و به دليل حسادت به اين بناي باشكوه آن را به آتش كشيد . همچنين برخي اعتقاد دارند او داراي تمايلات همجنس گرايانه بوده و با هفائستين يكي از ژنرال ‌هايش روايط جنسي داشته ‌است .

حمله به ايران
اسكندر در لشكر كشي‌ هاي خود به آسيا ، در زمان داريوش سوم به سرزمين هخامنشيان حمله كرد و سپاهيان ايران را شكست داد . نامدارترين سردار ايراني كه در برابر اسكندر مقاومت كرد آريو برزن ( سردار محلي سپاه ايران در منطقه ارجان يا بهبهان كنوني ) نام داشت كه در چند نبرد پياپي در برابر اسكندر مقاومت كرد اما سرانجام شكست خورد و كشته شد . اسكندر با تصرف پارسه ، يكي از پايتخت ‌هاي هخامنشيان اين سلسله ايراني را براي هميشه نابود كرد . وي همچنين در جريان يك شب نشيني و به هنگام مستي فرمان به آتش كشيدن پارسه را صادر كرد كه برخي آن را براي تلافي به آتش كشيده شدن آتن به دست خشايارشا مي‌ دانند ، اما اعتقاد غالب بر اين است كه اين فرمان به تحريك معشوقه اسكندر صادر شد .

مرگ
اسكندر پس از فتح هند كه تا رود هيفاز ( بيس امروزي ) پيشروي كرده بود به علت كمي قشون به ايران بازگشت و به فكر تسخير عربستان افتاد . بنابراين به سمت بابل حركت كرد ولي در آنجا به علت تبي كه از باتلاق ‌هاي بابل بر او مستولي شده بود در سن ۳۲ سالگي درگذشت

دسته ها : همدان
پنج شنبه 1390/8/26 8:48 صبح

استان همدان با وسعت 19493 كيلومتر مربع از شمال به استان زنجان و قزوين، از جنوب به استان لرستان، از مشرق به استان مركزي و از مغرب به استانهاي كرمانشاه و كردستان محدود مي شود و بين مدارهاي (33 درجه و 59 دقيقه) تا (35 درجه و 48 دقيقه) عرض شمالي از خط استوا و (47 درجه و 34 دقيقه) تا (49 درجه و 36 دقيقه) طول شرقي از نصف النهار گرينويج قرار گرفته است و بر اساس آخرين تقسيمات كشوري ( سرشماري سال 1375 و اصلاحات بعدي) شامل 8 شهرستان، 21 شهر، 20 بخش، 71 دهستان و 1120 روستاست. شهرستانهاي اين استان: همدان، ملاير، تويسركان، نهاوند، اسدآباد، كبودرآهنگ، بهار و رزن مي باشند و شهرهاي آن عبارتند از: همدان، ملاير ، تويسركان ، نهاوند ، اسدآباد ، كبودرآهنگ ، بهار ، رزن ، لالجين ، مريانج ، فامنين ،

 
 

صالح آباد، قروه درجزين، سركان، سامن، فيروزان، ازندريان، دمق، فرسفج، قهاوند و جورقان و بخش هاي تابعه در همدان: مركزي، شراء، فامنين، در ملاير: مركزي، جوكار، سامن، در نهاوند: مركزي، خزل، در تويسركان: مركزي، قلقل رود، در اسدآباد: مركزي، در كبودرآهنگ: مركزي، گل تپه و شيرين سو، در رزن: مركزي، قروه درجزين و سردرود و در بهار: مركزي، صالح آباد و لالجين.
همچنين بر اساس سرشماري سال 1375 كشور، كل جمعيت استان 1677957 نفر آن جمعيت شهري و 867115 نفر روستايي است و تراكم نسبي جمعيت در هر كيلو متر مربع در همين سال 86 نفر بوده است. استان همدان داراي اقوام مختلف و گويشهاي متنوع مي باشد كه عمدتاً به فارسي سخن مي گويند، ولي به علت همجواري با استانهاي: زنجان، قزوين، لرستان، كرمانشاه و كردستان اقليتهايي علاوه بر فارسي، به تركي، لري و كردي نيز صحبت مي كند.

 
 
 

:: مهمترين ارتفاعات و ناهمواريهاي استان همدان:
قله الوند با ارتفاع 3574 متر از سطح دريا، بلندترين قله استان همدان است كه خط الرأس آن حد طبيعي بين تويسركان و همدان است و قله هاي ديگر عبارتند از: كوه گرو در جنوب نهاوند با ارتفاع 3316متر، كوه لشكردر, در جنوب شرقي ملاير 2928متر، كوه خان گرمز در غرب تويسركان 2868متر، كوه سياه دره تويسركان2818متر، كوه سفيد در جنوب غربي ملاير، كوه سرده و كوه گرمه در ملاير، آلماقلاغ حد فاصل اسدآباد و بهار، كوه بوقاطي در كبودرآهنگ و پست ترين نقطه استان با ارتفاع 1420 متر در محل خروج گاماسياب از شهرستان نهاوند واقع است.

 
 
 

 

ارتفاعات الوند - همدان
 
 

:: آب و هواي استان همدان
با توجه به پستي و بلنديهاي زياد، دشتها، مناطق كوهستاني، قله هاي مرتفع، رودخانه ها، چشمه سارها، مزارع، اشجار و سرآبهاي متعدد، آب و هواي استان همدان متغير است و معمولاً داراي زمستانهاي سرد و پر برف و تابستانهاي معتدل و ييلاقي است و به طور كلي در دره هاي شمالي كوه الوند و شمال استان سردتر و جنوب استان ملايم تر است.

 
 
 

:: رودخانه هاي استان همدان
1- رودخانه گاماسياب(گاماساب): از طولاني ترين رودخانه هاي كشور است كه از جنوب غربي نهاوند از سرآب گاماسياب سرچشمه مي گيرد و پس از ابياري كشتزارهاي اطراف در روستاي ليلي يادگار، شاخه رود حرم آباد ملاير را دريافت مي كند و در روستاي گرديان ملاير، قلقل رود تويسركان نيز به آن متصل مي شود. گاماسياب از شاخه هاي اصلي روي كرخه به شمار مي آيد كه نهايتاً به خليج فارس وارد مي شود.
2-
قلقل رود: سرچشمه اصلي اين رود از دامنه هاي جنوبي الوند است، كه رود سرابي ( از قله كلاه قاضي)، سركان رود ( از ارتفاعات سركان)، كرزان رود( از دره هاي گشاني و سنجوزان) پس از بهم پيوستن، اين رود را تشكيل مي دهند كه پس از آبياري مناطق كشاورزي تويسركان به گاماسياب مي پيوندد.
3- رودخانه قره چاي( قوري چاي): اين رود از ارتفاعات گردنه زاغه و دره هاي الفاوت، بين همدان و ملاير سرچشمه مي گيرد و پس از عبور از امزاجرد به شاخه پر آبي كه از اتصال رودهاي خاكو ، دره مرادبيك و فرجين ، سيمينه رود و همه كسي تشكيل شده، وارد مي شود و در آنجا قره چاي ناميده مي شود. اين رود پس از عبور از كوريجان و آبياري اراضي فامنين و قهاوند به استان مركزي و نهايتاً به درياچه قم سرازير مي شود.
4- خرم رود: اين رودخانه از دره هاي شمال شرق روستاي  شهرستانه سرچشمه مي گيرد ( اين روستا در جنوب غرب الوند و شمال غر ب تويسركان واقع شده است) ، كه پس از مشروب كردن زمينهاي كشاورزي از تويسركان خارج مي شود.
5- رود تلوار: از ارتفاعات كوه سفيد در شمال غرب استان سرچشمه مي گيرد و جزء سرشاخه هاي رود قزل اوزن مي باشد كه در گيلان به سفيد رود معروف است و به درياي مازندران وارد مي شود. طول اين رود در استان همدان كوتاه است.

 
 
دسته ها : همدان
چهارشنبه 1390/8/25 6:14 بعد از ظهر


جلوه گاه استان همدان

 

تاريخچه شهر همدان

بناي شهر همدان را به ديا آكو پادشاه ماد نسبت مي دهند. شهر همدان به نامهاي اكباتان - هگمتانه -آنادانا يا همدانا معروف است. شهر همدان در زمان فرمانروايي بخت النصر ويران شد و بعدها داريوش بزرگ آن را مرمت كرد.
در زمان اشكانيان كه تيسفون پايتخت كشور بود همدان پايتخت و اقامتگاه تابستاني شاهان اشكاني شد. بعد از اشكانيان ساسانيان نيز قصرهاي تابستاني خود را در اين شهر بنا كردند. خرابه هاي باروي قلعه اشكاني بر فراز تپه مصلي و مجسمه شير سنگي يكي از دروازه هاي همدان از آثار اين دوره است.
درسال 23 هجري براثر جنگ نهاوند همدان به تصرف اعراب درآمد. همدان در زمان ديلميان (319 هجري قمري) لطمات فراواني ديد. در قرن ششم هجري سلجوقيان مركز خود را از بغداد به اين شهر منتقل كردند و مدت پنجاه سال اين شهر پايتخت سلجوقيان بود. پس از حمله مغول اين شهر به ويرانه اي مبدل شد. در زمان صفويه اين شهر از نعمت آباداني بهره مند شد. پس از انقراض صفويه اين شهر به تصرف عثماني در آمد كه پس از شش سال توسط نادر شاه باز پس گرفته شد.
شهر همدان به علت قرار گرفتن در مسير راه هاي اصلي منطقه غرب ايران درقرن هاي اخير همواره از نظر بازرگاني مورد توجه بوده است . همچنين اين شهر در مسير جاده ابريشم قرارداشته است .
استان همدان به وسعت ۱۹۴۹۳ كيلومتر مربع؛ يكي از استانهاي غربي كشور و در همسايگي استان‌هاي مرزي كرمانشاه و كردستان است. شهرستان همدان از شمال به استان قزوين و زنجان، از خاوربه استان مركزي، از جنوب به شهرستان هاي ملاير و تويسركان، از باختر به اسد آباد و از شمال باختري به كبودر آهنگ محدود مي‌شود. اين استان بر پايه آخرين تقسيمات كشوري شامل ۸ شهرستان است؛ كه عبارتند از: اسد آباد، بهار، تويسركان، رزن، كبودر آهنگ، ملاير، نهاوند و همدان.
استان همدان از لحاظ طبيعت گردي، منطقه اي است كوهستاني كه در دامنه هاي رشته كوه الوند قرار گرفته و سرچشمه رودها و جويبارهاي فراواني است. مراتع بين دره اي آن از روزگاران گذشته سبب جذب بخشي از دامداران و عشاير به اين منطقه بوده و با توجه به زمستان هاي نسبتا سرد و تابستان هاي معتدل، مراتع چراي بهاره و تابستانه را براي عشاير فراهم مي كرده است. اين استان از لحاظ وسعت و تنوع پتانسيلهاي گردشگري از مهمترين مناطق كشور بوده و از لحاظ قدمت آثار باستاني نيز كم نظير مي باشد.

محصولات و صادرات :

پوست، چرم، سراميك، شيشه، قالي، تره بار، بنشن، فرآورده هاي دامي، انگور، سيب، گلابي و گردو و بادام اقلام مهم صادراتي همدان را تشكيل مي دهد. توليدات پوست، پشم و چرم در رونق صنايع دستي اين شهرستان تاثير داشته و در نتيجه صنايع چرم‌سازي، كفاشي، پوستين دوزي و قالي‌بافي رشد و توسعه زيادي يافته است. قالي هاي همدان نيز كه اغلب با طرح هاي همدان و ساروق و با پشم مرغوب يا گل ابريشم بافته شده از جمله صادرات با ارزش همدان به شمار مي رود. گيوه بافي، سراميك سازي، سفال‌گري، فلزكاري از قبيل : طلا سازي و توليد ابزارهاي مختلف فلزي و صنايع چوبي از ديگر صنايع دستي شهرستان همدان به شمار مي‌آيند. از اين ميان صنعت سراميك سازي همدان كه به ويژه در شهر لالجين تمركز بيش‌تري يافته، اهميت و شهرت فوق العاده اي دارد تا آن‌جا كه جهت توسعه و اعتلاي اين صنعت دانشكده‌اي در رشته سراميك سازي در شهر لالجين احداث شده است.

آثار باستاني :

در برداشتن مهمترين آثار باستاني دوره مادها در ايران و كشف نزديك به ده كتيبه ي هخامنشي در همدان اين منطقه را از لحاظ پژوهشهاي باستانشناسانه بسيار حائز اهميت كرده است.
در همدان (هگمتانه) دو كتيبه منحصر به فرد كشف شده است كه گفته ميشود كهن ترين كتيبه هاي كشف شده در ايران هستند. اين كتيبه هاي باستاني كه يكي مربوط به آريارمنه (590-645 پ.م.)؛ جد پدري داريوش بزرگ بوده و به سه زبان پارسي باستان ، عيلامي (ايلامي) و بابلي (اكدي) است و ديگري از آن ارشامه (پدر بزرگ داريوش) است؛ از لحاظ بررسي هاي تاريخي بسيار حائز اهميت هستند. كتيبه هاي ديگر هگمتانه نيز از اهميتي كمابيش مشابه برخوردارند. ليكن به نظر آنوبانيني كتيبه هاي گنجنامه را كه از نظر سالم ماندن و خوانايي و مفصل بودن از مهمترين كتيبه هاي برجاي مانده ي داريوش و خشايارشاه هخامنشي هستند را بايد در اين زمينه داراي كمال اهميت باستانشناسانه دانست.
بررسي كتيبه هاي آشوري نشان ميدهد؛ نام همدان دست كم از سه هزار سال قبل با تلفظي بسيار شبيه به تلفظ امروزيش براي ناميدن پايتخت با شكوه مادها استفاده ميشده است؛ و در طول تاريخ هيچگاه اهميت خود را از دست نداده است.
همدان را زادگاه ماني آورنده دين مانوي در سه قرن پيش از اسلام مي دانند؛ كه به بابل هجرت كرده و تا قرنها بعد از اسلام نيز داراي پيرواني بود.
ماني در ادبيات و فرهنگ ما به عنوان نقاش بزرگ ايراني در دوران پيش از اسلام شناخته مي شود و ارژنگ مانوي يا نگارخانه ماني نماد زيبايي گشته است.

بزرگان فرهنگ و ادب :

همدان پرورنده و زادگاه بسياري از بزرگان فرهنگ و ادب ايراني بوده كه از مهمترين آنان مي توان به بديع الزمان همداني، شاعر، اديب و عارف بزرگ قرن چهارم؛ كه اولين مقامه (مقامات) توسط او نوشته شده است؛ ديگر به شهيد راه عقيده، عارف بزرگ قرن ششم، عين القضات همداني؛ صاحب كتاب شريف تمهيدات و همچنين فخرالدين ابراهيم همداني، متخلص به عراقي؛ از بزرگترين شاعران و عرفاي قرن هفتم اشاره كرد.

جلوه گاه تاريخ :

در استان همدان نقاط ديدني و تاريخي فراواني وجود دارد كه از مهمترين موارد آن ميتوان به آثار و مناطق زير اشاره كرد :
آرامگاه بوعلي‌سينا، آرامگاه بابا طاهر، تپه‌ هگمتانه و آثار باقيمانده از شهر باستاني هگمتانه، موزه هگمتانه، موزه‌ تاريخ طبيعي، موزه‌ بوعلي، مسجد جامع، برج قربان، گنبد علويان، شيرسنگي، گنج‌نامه، امام‌زاده شاه‌زاده حسين، امام‌زاده يحيي، تپه‌ توشيجان، مسجد شيخ‌الملوك، مسجد سيف‌الدوله، حمام بلور و امام‌زاده زبيده‌ خاتون (در ملاير)، ستون سلوكي، ميدان قيصريه، حمام حاج آقاتراب، سراب گيان، مقبره‌ باباپيره و بند ليلي يادگار (در نهاوند)، مقبره‌ حبقوق نبي، كاروان‌سراي شاه عباس ، آبشار افشار ، كمربسته سركان، كاروان سراي فرسنج ، آرامگاه ميررضي‌الدين و مدرسه‌ علميه‌ شيخ عليخان زنگنه (در تويسركان) ، حمام سنگي ، قلعه‌ كيكاوس (در كبودر آهنگ)، كتيبه‌ سلطانيه، مسجد شاه‌ طهماسب، آب انبار شاه عباس، تالار دربند و كتيبه‌ يادبود سيدجمال (در اسدآباد) و لالجين، دشت بهار و آرامگاه شيخ محمد بهاري (در بهار) و غار علي‌صدر (در روستاي علي‌صدر).
استان همدان با وجود اين نقاط توريستي و با توجه به آب و هواي بسيار دلپذيرش به خصوص در فصل تابستان كه مهمترين فصل مسافرت ايرانيان به شمار مي رود مي تواند در گردشگري مردم كشور خودمان نيز نقشي بسيار بيشتر و مهمتر ايفا كند. كه اميد است با تلاش بيشتر مسئولين مربوط تحقق يابد.

شهرستانهاي استان همدان :

1- ملاير
مطالعات تاريخي نشان داده است كه بناي شهر فعلي ملاير با حكومت فتحعلي شاه قاجار در سال 1188 هجري مقارن است كه توسط محمدعلي ميرزا دولتشاه احداث شد.
در گذشته در شرق و غرب شهر فعلي ملاير و با فاصله كمي از آن، دو آبادي وجود داشته كه در حال حاضر خرابه هاي قلعه هاي آنها به چشم مي خورد. اين محلات؛ هسته اوليه شهر ملاير را تشكيل داده و قلعه هاي آنها قسمتي از محله هاي كنوني شهر را نيز در بر مي گرفته است.
شهرستان ملاير داراي مكان‌هاي تاريخي و ديدني متعددي است. آتشكده باستاني نوشيجان، تالاب آق‌گل، زيستگاه حيات وحش لشگر، درياچه مصنوعي و مجتمع سياحتي كوثر، يخچال ميرفتاح، بوستان سيفيه برج سامن، مدرسه علميه شيخ علي‌خان زنگنه و امام‌زاده اسماعيل سرابي (امامزاده كوه) از جمله مهم‌ترين مكان‌هاي ديدني و تاريخي شهرستان ملاير به شمار مي‌آيند.
وجه تسميه :
بنا بر تحقيقات آنوبانيني، مورخان در مورد وجه تسميه ملاير نظرهاي مختلفي ارائه داده‌اند. از جمله اينكه در زمان مادها با روشن كردن آتش‌ بر روي تپه‌ها و كوه‌هاي آن، اخبار را به ساير مناطق مي‌رساندند؛ از اين رو آنجا "مل‌آگر" به معني ‎تپه آتش ناميده شد. روايت ديگري مي‌گويد كه در زمان حمله اعراب به ايران هنگام عبور از اين منطقه به آب دست نيافته بودند و به همين دليل آنرا "ماء‌لايري" خواندند، يعني آب ديده نمي‌شود و به همين نام معروف شده است.
محوطه باستاني پاتپه
پاتپه محوطه اي باستاني با ارتفاع بيست و دو متر در مساحتي به طول 138 و عرض 95 متر واقع شده است و بر اساس اعلام كارشناسان بيش از شش هزار سال قدمت دارد. پاتپه در 3 كيلومتري جنوب غربي شهرستان ملاير بر سر راه فرعي ملاير-بروجرد قرار دارد. شواهد باستان‌شناسي حاكي از آن است كه نخستين بار اشكانيان روي اين تپه قلعه‌اي ساختند و سپس در دوره سلجوقي با تغييراتي و استفاده از يكي از برج‌ها و ديوار بنا، قلعه‌ جديدي ساختند كه باعث مدفون شدن آثار دوره اشكاني شد.
موزه هاي سنگي يا هنر صخره اي
سنگ نگاره ها يا هنرهاي صخره اي، كهن ترين آثار تاريخي و هنري بجاي مانده از بشر هستند. به تعبيري بستر به وجود آمدن حروف رمزي، خط، تبادل پيام، زبان، تاريخ، اسطوره ها، هنر و فرهنگ از سنگ نگاره هاست و آنها از بهترين ابزارهاي رمزگشايي ما قبل تاريخ هستند. تعداد آنها فقط در يك منطقه محدود در ايران به بيش از 21 هزار مورد مي رسد كه عمر بعضي از آنها به چهل هزار سال مي رسد و بشر تاكنون موفق به كشف هيچ پديده تاريخي و هنري بدين قدمت نشده است.

2- نهاوند

نهاوند از شهرستانهاي مهم تاريخي استان همدان به شمار مي آيد. نظريه‌هاي مختلفي از پيشينه تاريخي اين منطقه باستاني باقي مانده است. برخي از مورخين نهاوند را محل پهلو گرفتن كشتي نوح مي‌دانند. به استناد تحقيقات باستان‌شناسان در تپه گيان (روستايي در 18 كيلومتري جنوب غربي نهاوند) از پنج هزار سال پيش از ميلاد مسيح تا هزاره اول قبل از ميلاد قومي در اين منطقه زندگي مي كرده اند؛ كه تمدني شبيه تمدن بين النهرين داشته و بعدها به دست اقوام ديگر از بين رفته اند.
شهرستان نهاوند از شمال به شهرستان تويسركان، از شمال غربي به شهرستان كنگاور در استان كرمانشاه، از شرق به بخش سامن از شهرستان ملاير، از جنوب به شهرستان سلسله و دلفان از استان لرستان و از غرب به شهرستان كرمانشاه محدود مي‌شود.
شهرستان نهاوند به علت دارا بودن موقعيت جغرافيايي ويژه، آب فراوان و خاك مستعد از نواحي ممتاز استان همدان به شمار مي‌رود و اساس اقتصاد آن بر كشاورزي، دامداري و صنايع دستي استوار است. عمده محصولات اين منطقه را گندم، چغندر قند، ‌انواع‌ميوه، بنشن ، خشك‌بار ، قالي، لبنيات، دام زنده و تره‌بار تشكيل مي‌دهد.
نهاوند از مكان‌ هاي ديدني و تاريخي متعددي برخوردار است. سراب گاماسياب، سراب ملوسان، سراب فارسبان، سراب كنگاور، كهنه جنگل ‌و سراب گيان، خرابه‌هاي قلعه سرسام گبري، كتيبه و ستون‌هاي معبد لااوديسه، تپه باستاني گيان، حمام حاج آقا تراب، مسجد جامع نهاوند، مقبره شيخ‌ ابوالعباس نهاوندي، مقبره نعمان‌ابن مقرن، شاه‌زاده محمد و علي، تالاب وسج ، تالاب (آب ‌بند) رودباري و بوستان جنگلي ابوذر از جمله مكان‌هاي ديدني و تاريخي اين شهرستان به شمار مي‌آيند.
شهر نهاوند مقارن انقراض هخامنشيان در حمله اسكندر مورد تاخت و تاز قرار گرفت؛ ولي بنا به تحقيق آنوبانيني به كمك دژ و باروهاي محكم در امان ماند. سلوكيان نيز به اين شهر حمله كردند و پس از فتح آن مدتي در آنجا اقامت داشتند. در دوره فرمانروايي اشكانيان اوضاع شهر نهاوند به درستي معلوم نيست، ولي در دوره ساسانيان، يزگرد سوم دژ محكمي در آن بنا كرد كه تابستان‌ها را در آن به سر مي‌برد. در اين زمان نهاوند از نظر سوق‌الجيشي يكي از نقاط مهم محسوب مي‌شد. در حمله اعراب به ايران، سپاهيان عرب با مقاومت سپاهيان ايران در نهاوند روبه‌رو شدند.
در زمان ملك‌شاه سلجوقي ، خواجه نظام‌الملك كه براي بازديد از نظاميه بغداد راهي اين شهر بود، بين راه به دست يكي از فداييان اسماعيليه به قتل رسيد. از اين رو گفته مي‌شود كه مقبره او در شهر نهاوند است. در دوره قاجار، ناصرالدين شاه ضمن بازديد از اين شهر دستور داد تا قلعه نهاوند را كه اثري تاريخي محسوب مي‌شد، خراب و ويران كنند. بدين ترتيب، يافته‌هاي باستان شناختي و منابع مكتوب و موجود تاريخي، حاكي از كهن سالي اين خطه از سرزمين ايران و جلوه‌اي ماندگار از تاريخ پرفراز و نشيب آن است. بدون شك انجام اكتشافات باستان‌شناسي و مطالعات بيشتر در زمينه قدمت و تحولات تاريخي منطقه، زواياي تاريك تاريخ تمدن آن را بيش از پيش روشن خواهد ساخت.

3- همدان

بدين گونه تا شهر همدان رسيد
بجايي كه لشگر فرود آوريد (شاهنامه فردوسي)
شهرستان و شهر همدان مركز استان همدان است؛ كه در دامنه شرقي كوه الوند واقع و به عنوان يكي از شهرهاي مهم تاريخي-فرهنگي ايران شناخته شده است. اين شهر از لحاظ كشف آثار باستاني دوران مادها در كشور بي نظير بوده و داراي آثار باستاني متعددي از دوره هاي هخامنشي، ساساني و دوره اسلامي نيز مي باشد. از لحاظ اكو توريسم با توجه به آب و هواي متنوعي كه همجواري با كوه الوند در اين شهر بوجود آورده؛ جز در چند ماه سرد سال، شرايط براي طبيعت گردي در آن بسيار مساعد است.
نام همدان؛ نخستين بار در 1100 سال پيش از ميلاد، در كتيبه تيگلات پالسر اولين حاكم آشوري؛ به نام آمَدَنَ (به فتح همه حروف) يا آماداي ضبط شده است. و از آن زمان همواره با تلفظي تقريبا شبيه به تلفظ امروزي اين نام به پايتخت امپراطوري ماد اطلاق گرديده است. هرودت مورخ يوناني نام همدان را اكباتان (Agbatana) ثبت كرده و بناي احداث شهر همدان را به ديااكو نخستين امپراتور ماد نسبت داده است.
مادها گروهي از آريائيان بودند كه بين قرنهاي سيزدهم و نهم قبل از ميلاد از شرق ايران به غرب ايران مهاجرت مي كنند و با هم متحد مي شوند. مادها در 674 پ.م. به رهبري خشثريته بر آشوريان مهاجم پيروز مي شوند و پادشاهي مستقل ماد را تاسيس مي كنند. از آن پس اين سرزمين چندين بار ديگر مورد حمله آشوريان و سكاها قرار ميگيرد و تصرف مي شود. تا اينكه در 625 پ.م. هُوَخشَتَره رهبري مادها را بر عهده گرفته و ماد را از سلطه سكاها آزاد ميكند. هُوَخشَتَره در 614 پ.م. شهر آشور را تسخير مي كند و با شكست كامل آشوريان در 605 پ.م. سرزمين آشور را بين خود و بابليان تقسيم مي كند. اين پادشاه قدرتمند نواحي هيركانيا (گرگان)، پارت (خراسان)، هرئيوه (هرات) و احتمالا سيستان را تسخير مي كند.
پس از هُوَخشَتَره، ايختوويكو (585-550 پ.م.) منطقه ارمنستان و شمال ارس را تصرف مي كند.تا اينكه در سال 553 پيش از ميلاد، كوروش كبير، موسس سلسله هخامنشي ، مخالفت با حاكم ماد را آغاز كرد و در 550 پيش از ميلاد همدان را فتح كرد. وي با انقراض سلسله ماد به واسطه مزاياي طبيعي همدان ، آنجا را مقر فرماندهي خود قرار داد.
آنچه مسلم است در تمام دوره تسلط مادها همدان مركز سياسي آنها بوده است. هخامنشيان علاوه بر حفظ و توسعه آثار ديااكو و هوخشتره ، خود نيز ساختمان هايي در اكباتان احداث كردند. باستانشناسان معتقدند همزمان با تاسيس سلسله ماد در اواسط قرن هفتم پيش از ميلاد دين زرتشتي در سرزمين ماد رواج يافته است. در ميان بقاياي قلعه و معبد هاي باستاني نوشي جان، در جنوب همدان، آتشگاهي كشف شده كه ميتوان آن را از قديميترين آتشكده هاي مادي دانست. در اين محل همچنين كاسه اي مفرغي حاوي بيش از دويست شي نقره اي مربوط به750-550 پ.م. كشف گرديده است.
مورخين و باستان شناسان عقيده دارند كه خزانه حكام هخامنشي نيز در هگمتانه نگهداري مي شد و كشف آثاري مانند الواح زرين و سيمين در اين محل مويد اين نظريه است. با توجه به حفاري هاي متوالي كه در محله هاي شاه داراب و سرقلعه بند هگمتانه به عمل آمده و منجر به كشف آثار شهر باستاني مزبور شده، در اينكه كاخ حكمرانان هخامنشي در محل كنوني تپه هگمتانه بوده است، ترديدي نيست.
بنا بر تحقيق آنوبانيني در همدان مجموعا ده كتيبه هخامنشي كشف شده است كه از ميان آنها يك كتيبه از آن آريارمنه (645-590 پ.م.) يك كتيبه از ارشامه (پدر بزرگ داريوش)، دو كتيبه مربوط به داريوش بزرگ (521-485 پ.م.)، دو كتيبه خشايار شاه (485-465 پ.م.)، يك كتيبه داريوش دوم هخامنشي(423-404 پ.م.) و سه كتيبه مربوط به اردشير دوم هخامنشي(404-359 پ.م.) است.
از اين ميان كتيبه هاي اردشير دوم به جهت نام بردن از سه "بغ" بسيار مهم هستند. زيرا در يكي از آنها بر خلاف ديگر كتيبه هاي هخامنشي ، علاوه بر اهورا مزدا از دو ايزد ديگر: "ناهيد" و "مهر" نيز ياد شده و از آنها تقاضاي ياري و پايندگي شده است.
هر چند به غير از مجسمه شير سنگي و آثار به دست آمده از گورستان شمال شرقي ميدان سنگ شير، تاكنون آثار ديگري از دوره سلوكي در همدان به دست نيامده ولي همين مقدار آثار نيز مي تواند دليل برحضور سلوكيان در شهر باستاني اكباتان باشد. آثار و شواهدي كه در تپه مصلي وجود دارد حكايت از تنها قلعه نظامي همدان در عهد اشكانيان دارد و چنين به نظر مي رسد كه همدان در اين دوره نيز مورد توجه بوده است.
حكام ساساني هم با توجه به موقعيت ويژه همدان و نزديكي آن به تيسفون و شوش، كاخ هاي تابستاني خود را در همدان تدارك ديده بودند.
ديلميان در جنگ با كردهاي حسنويه و كاكويه به اين شهر مسلط شده و آن را ويران كردند. چنان كه پاره اي از مورخين از بين رفتن يكي از دو شير سنگي كه در كنار دروازه باب الاسد قرار داشته است را به اين دوران منسوب مي كنند. در تقسيمات فتوحات ديلميان ، همدان از آن ركن الدوله شد و سپس شمس الدوله از طرف سيده خاتون زمامداري همدان را به دست آورده و فيلسوف بزرگ شرق ، بوعلي سينا را به وزارت خويش برگزيد.
هر چند همدان از كشمكش هاي دوران ديلميان آسيب فراواني ديد، ليكن بعد از مدت كوتاهي در زمان سلاجقه دوباره عظمت از دست رفته خود را باز يافت؛ به طوري كه مدتي مركز حكومت سلجوقيان شد.
اين شهر در زمان حمله مغولان و تيمور لنگ همانند بسياري ديگر از نقاط ايران به صورت وحشيانه اي توسط آنان غارت شده و مردمش به قتل مي رسند.
در زمان سلاطين صفوي شهر همدان از نعمت آباداني بهره‌مند بود. پس از انقراض صفويه و بروز هرج و مرج در سال 1138 هجري، همدان به تصرف احمد شاه، والي عثماني، درآمد؛ ولي شش سال بعد به همت نادر شاه افشار از نيروهاي مهاجم عثماني باز پس گرفته شد.
استان همدان در دوره هاي قاجاريه و پهلوي نيز به عنوان يكي از مهم ترين مناطق ايران؛ همواره آباد و مستقل بوده و هم اكنون نيز يكي از قطب هاي مهم و با اهميت ايران است.
همدان زادگاه ماني آورنده دين مانوي است؛ كه در 215 يا 216 ميلادي در همدان متولد شد و در سال 242 ميلادي همزمان با روز تاجگذاري شاپور اول به طور رسمي دين خود را عرضه كرد.
ماني كتابي به فارسي در مورد آيين خود نوشت و نام آن را شاپوركان (شابورقان) گذارد و آن را به شاپور اول ساساني (241-272 م.) تقديم كرد. شاپور دين او را پذيرفت و به مخالفت با آيين زرتشتي بر خواست ليكن پس از مدتي از اين دين برگشت و ماني را طبق آيين زرتشت به هند تبعيد كرد و از او عهد گرفت كه هرگز به ايران بازنگردد. زيرا زرتشت حكم داده بود كه مدعيان پيامبري را از كشور اخراج كنند.
ماني در زمان بهرام شاه ساساني (273-276 م.) به ايران بازگشت و بهرام او را دستگير كرد و به خاطر عهد شكني اش به قتل رساند. زنديق كه بعدها به همه كفار اطلاق شد، در گذشته لقب پيروان آيين ماني بود. بنابر تحقيق پرفوسور بوان، زنديق در اصل يك واژه آرامي است (كه از زبانهاي سامي بوده). به معناي كساني كه رياضتهاي بسيار در دين مانوي ميكشيدند و به مقام بالاي ديني مي رسيدند. كه در عربي "صديق" از آن گرفته شده است. اين واژه عينا به فارسي آمده و تبديل به زنديك (زنديق) شده است.
اين دين به دليل ادغامي كه ميان عقايد و آيين هاي مسيحيت و زرتشي انجام داد از هر دو سو مطرود و منفور واقع شد. اين آيين به زهد و رياضت و انزوا و انقطاع از دنيا توجه داشته و دروغ، دزدي آدمكشي، زنا و... را حرام ميدانسته است. بسياري از بزرگان را به پيروي از اين دين منسوب كرده اند؛ كه از مشهورترين آنها ميتوان به برمكيان در دوران خلافت مامون عباسي اشاره كرد.
ماني در ادبيات و فرهنگ ما به عنوان نقاش بزرگ ايراني دوران پيش از اسلام شناخته مي شود و ارژنگ مانوي يا نگارخانه ماني نماد زيبايي گشته است. كه محققان اين امر را به دليل توجه بيش از حد او به خطاطي و نگار گري كتابهايش مربوط مي دانند.
منقش است سَرايش ز گونه گون صورت
چو نقش ماني هر صورتي به رنگ دگر (امير معزي)
همدان زادگاه بسياري از بزرگان فرهنگ و ادب ايران است بديع الزمان همداني، شاعر، اديب و عارف بزرگ قرن چهارم؛ كه اولين مقامه (مقامات) توسط او نوشته شده است از آن جمله ميباشد.
عين القضات همداني عارف، فيلسوف و صوفي شهير شهيد قرن ششم؛ نيز از افتخارات اين خطه است. ابوالمعالي، عبدالله بن محمد همداني، مشهور به عين القضات همداني در سال492 ه.ق. در همدان زاده شد. او را تالي حسين منصور حلاج مي دانند، زيرا چه از لحاظ عقايد، انديشه ها ، اشارات و بيانات و چه از نظر نحوه شهادت به حسين منصور حلاج و انا الحق گفتنش مي ماند. وي از كودكي در مجالس صوفيه شركت ميكرده و در جواني به مرتبه ارشاد مي رسد. عين القضات از مهمترين شاگردان امام احمد غزالي، زاهد و عارف مشهور (صاحب كتاب سوانح العشاق و متوفي به 525 ه.ق.) است؛ كه پنج سال نيز با هم مكتبه داشته اند؛ امام احمد غزالي او را " قرّت العين" خطاب مي كند.
وي همچنين چند سال به مطالعه آثار امام محمد غزالي عارف و فقيه معروف (صاحب احيا ء العلوم و كيمياي سعادت) مشغول بوده است. قاضي صوفي همداني در آثار خود در پي عشقِ خطر پذيري است كه در نهايت سر خويش را بر راه آن عشق مي نهد. يك هفته قبل از بردار شدن در كاغذي سر به مهر اين رباعي را نوشته و به يكي از مريدانش مي دهد كه بعد از شهادتش گشوده مي شود:
ما مرگ و شهادت از خدا خواسته ايم
وان هم به سه چيز كم بها خواسته ايم
گر دوست چنان كند كه ما خواسته ايم
ما آتش و نفت و بوريا خواسته ايم (عين القضات)
اين گونه در سال 525 ه.ق. قاضي القضات همدان را در ميدان شهر به دار آويختند و سپس او را شمع آجين كردند و در بوريا پيچيدند و آتش زدند. شمار كتابها و رساله هاي عين القضات همداني بيش از يازده عدد است كه بسياري از آنها به سرنوشت خود او مبتلا شدند و امروز تنها چند كتاب او باقي مانده است.
اين شهر همچنين زادگاه فخرالدين ابراهيم همداني، متخلص به عراقي؛ از بزرگترين شاعران و عرفاي قرن هفتم و صاحب كتاب لمعات است كه از امهات كتب صوفيه ميباشد.
عراقي در جواني به هندوستان رفته و در صحبت شيخ بها الدين زكريا در آمده و پس از مرگ او جانشين وي ميشود. پس از سالها اقامت در هند به آسياي صغير رفته و در قونيه معين الدين پروانه شاگرد و مريد وي شده و برايش خانقاهي ميسازد. او در سالهاي پاياني عمر به شام رفت. در 688 ه.ق. در دمشق درگذشت و پيكرش در كنار محي الدين عربي، صوفي بزرگ، به خاك سپرده مي شود. ابيات ذيل از يك غزل اوست:
نخستين باده كاندر جـــام كردند
ز چشم مــست ساقي وام كردند
به عالم هر كجا درد و غمي بود
به هم كردند و عشقش نام كردند
چو خود كردند راز خويشتن فاش
عراقي را چرا بد نام كردند (عراقي)
همدان داراي ديدني هاي باستاني و طبيعي فراواني است كه از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره نمود:
كتيبه هاي بزرگ داريوش و خشايار شاه هخامنشي درگنجنامه (همدان)
كاخ هگمتانه (همدان)
تپه باستاني و آثار باستاني شهر تاريخي هگمتانه (همدان)
درياچه پشت سد اكباتان (9 كيلومتري جنوب شرقي همدان)
آبشار گنجنامه (همدان)
دره زينا (دامنه‌هاي ميدان ميشان)
قله الوند (همدان)
درياچه و تله سيژ منطقه تفريحي عباس آباد(همدان)
آبشار دوزخ دره (امام‌زاده كوه، الوند)
پيست اسكي الوند (15 كيلومتري غرب شهر همدان)
قلعه دختر (اطراف شهر همدان)
پل شكسته (روستاي خسرو آباد)
بازار قديمي (همدان)
ميدان تاريخي امام (همدان)
آرامگاه ابوعلي‌سينا (همدان)
آرامگاه بابا طاهر عريان (همدان)
مقبره استرو مردخاي (همدان)
گنبد علويان (همدان)
قبر اسكندر (خيابان نظر بيك نزديك تپه هگمتانه)
برج قربان (نزديك دبيرستان ابن سينا)
تپه پيسا (شمال تپه هگمتانه)
خانه قديمي شهبازيان (ابتداي خيابان بوعلي)
باباطاهر همداني (آرامگاه باباطاهر)
باباطاهر از شعراى نامى و مشايخ بزرگ طريقت در اوايل قرن پنجم يعنى دوران بارورى دانش معرفت در ايران مي باشد. ولادتش در همدان مي بايست در اوايل قرن چهارم هجرى باشد. بعضى از محققين هم تولدش، را با استفاده از حساب حروف ابجد از اين دو بيتى استخراج كرده اند و سال تولدش را ۳۲۶ دانسته اند.
موزه هاي سنگي يا هنر صخره اي
سنگ نگاره ها يا هنرهاي صخره اي، كهن ترين آثار تاريخي و هنري بجاي مانده از بشر هستند. به تعبيري بستر به وجود آمدن حروف رمزي، خط، تبادل پيام، زبان، تاريخ، اسطوره ها، هنر و فرهنگ از سنگ نگاره هاست و آنها از بهترين ابزارهاي رمزگشايي ما قبل تاريخ هستند. تعداد آنها فقط در يك منطقه محدود در ايران به بيش از 21 هزار مورد مي رسد كه عمر بعضي از آنها به چهل هزار سال مي رسد و بشر تا كنون موفق به كشف هيچ پديده تاريخي و هنري بدين قدمت نشده است.
هگمتانه
هگمتانه نام باستاني شهر همدان بوده و معنايش "جاي گرد آمدن مردمان" است. برخي هگمتانه را "دژ مادها" برگردان كرده اند. اين شهر از نخستين شهرهاي باستاني ايران و پايتخت مادها بوده. اين نام را يونانيان اكباتان (Agbatana) مي‌‌خواندند كه يوناني شده هگمتانه است. هرودوت اين شهر را ساخته ديااكو مي‌‌داند كه در 800 پيش از ميلاد ساخته شده است و مي‌‌گويد كه هفت ديوار داشته كه هر كدام ...
گنجنامه
كتيبه‌هاي گنج‌نامه كه يادگاراني از دوران داريوش و خشايار شاه هخامنشي است بر دل يكي از صخره‌هاي كوه الوند در 5 كيلومتري غرب همدان و در كنار آبشار بزرگ گنجنامه در انتهاي دره عباس آباد حكاكي شده است. كتيبه‌ها هر كدام در سه ستون 20 سطري به زبان هاي پارسي باستان، بابلي و عيلامي نوشته شده‌اند. متن پارسي در سمت چپ هر دو لوح قرار گرفته است و پهنايي معادل ...
گنبد استر و مردخاي
آرامگاه يا بقعه استر و مردخاي، مقبره‌اي در همدان متعلق به قرن سوم هجري قمري است كه به نظر مي‌رسد در سده هفتم تجديد بنا شده‌ است. آرامگاه استر و مردخاي جزء مهم‌ترين زيارتگاه هاي يهوديان ايران و جهان مي باشد. وجود اين زيارتگاه، عامل مهمي در شكل گيري و تداوم حضور جامعه يهودي در همدان...
گنبد علويان
گنبد علويان در چهار باغ علويان در نزديكي ميدان امامزاده عبد الله همدان قرار دارد. اين اثر كه يكي از شاهكارهاي معماري و گچ بري بعد از اسلام در همدان و به قولي مهمترين اثر باستاني دوره اسلامي در شهر همدان است. اين گنبد يكي از يادمان هاي متعلق به اواخر دوره سلجوقيان در قرن ششم هجري است كه توسط خاندان علويان ابتدا به عنوان مسجد احداث شده و سپس در دوره هاي بعد ...
غار علي صدر (غار آبي علي صدر همدان)
غار عليصدر مهمترين غار آبي و توريستي ايران و از جمله غارهاي ديدني و استثنايي جهان است؛ كه همه ساله خيل عظيمي از گردشگران و دوست داران طبيعت را به سوي خود مي كشد. اين غار در فاصله 75 كيلومتري شمال غربي همدان در كوه هاي زاگرس در ارتفاع 1980 متر از سطح دريا واقع شده است. مردم روستاي عليصدر و روستاهاي اطراف، از قديم الايام به وجود اين غار پي برده بودند و از آب آن بهره برداري مي كردند.
آرامگاه حجت الحق، شيخ الرئيس ابن سينا (ابوعلي سينا، پورسينا)
آرامگاه بو علي سينا در همدان يكي از مهمترين جاذبه هاي گردشگري استان و نماد شهر همدان است. حجت الحق، شيخ الرئيس ابن سينا (پورسينا)، تالي و جانشين ارسطو در جهان اسلام، و از بزرگترين دانشمندان و حكيمان ايران، در سال ۳۷۰ هجري قمري در بخارا متولد شده است. نام او حسين و نام پدرش عبدالله است كه به تفاريق ابن سينا، ابوعلي سينا و پور سينا ...
برج قربان
برج قربان يكي از آثار تاريخي قرون هفتم يا هشتم هجري قمري است كه در محله زندهاي شهر همدان بين چهارباغ شهيد مدني و خيابان طالقاني، جنب دبيرستان ابن سينا واقع است. اين بنا مدفن شيخ السلام حسن بن عطار حافظ ابو العلاء همداني و جمعي از امراي سلجوقي است. تاريخ وفات حافظ ابوالعلاء را در ذيحجه 488 هجري قمري نوشته‌اند. حافظ براي فرا گرفتن حديث و علوم قرآني به بغداد، اصفهان و خراسان ...
قبر اسكندر
قبر اسكندر در شهر همدان و در خيابان نظر بيك نزديك تپه هگمتانه واقع شده است. در مورد صاحب قبر نظرات مختلفي ابراز شده است. گروهي او را پير و مرشد و گروهي اسكندر مقدوني مي‌دانند. برخي نيز قبر را متعلق به يكي از سرداران اسكندر مقدوني به نام "هفايستون" مي‌دانند كه در همدان كشته شده است. بنا بر گفته اهالي در اين مقبره، سنگ قبري وجود داشته كه توسط افراد ناشناس به سرقت رفته است.
قلعه دختر
قلعه دختر از آثار باستاني اوايل دوره اسلامي در همدان است. اين قلعه با آنكه تخريب شده، ولي هنوز پي، بنا و ديوارهاي آن باقي مانده است. برخي از سردرب ها و پله‌هاي سنگي؛ نشانگر معماري زيبا و رونق آن در دوران گذشته دارد. بنا بر تحقيق آنوبانيني اين قلعه كه اهميت نظامي داشته، بر تمام شهر همدان و اطراف آن و گردنه معروف همدان-تويسركان تسلط كامل دارد.

4- كبودرآهنگ

كبودرآهنگ يكي از شهرستان‌هاي استان همدان است كه دربرگيرنده‌ يكي از آثار طبيعي و با اهميت ايرانيان يعني غار عليصدر است. گفته مي‌شود در اين منطقه چون در گذشته رودهاي متعدد و بركه‌هايي وجود داشته كه كبوتران از هر سو به آن مي شتافتند از اين رو آنرا كبوتر آهنگ ناميدند. وجه تسميه ديگري براي آن گفته شده و برخي معتقدند اين اسم از كلمه آذري كورنگ به معني رودهاي آب گرفته شده است.
كبودر آهنگ از شمال به خدابنده در استان زنجان، از شرق به رزن، از جنوب به همدان و از شمال غرب به شهرستان بيجار و قروه محدود مي‌شود. اين شهرستان در 62 كيلومتري شمال غربي همدان قرار داشته داراي آب و هوايي سرد و خشك بوده و در شمال شرقي استان همدان قرار دارد. غار عليصدر، قلعه باشقوتاران و پل كوريجان؛ مهم‌ترين ديدني هاي اين منطقه راتشكيل مي‌دهند. علاوه بر اين؛ ديدني هاي ديگري نيز در اين شهرستان وجود دارد كه از آن ميان آنوبانيني مي تواند به موارد زير اشاره نمايد:
قلعه بوقاطي (كبودر آهنگ)
منطقه حفاظت شده بوقاطي (ارتفاعات بوقاطي)
كاروان‌سراي يارم قيه (بخش فامنين در شرق كبودر آهنگ)
امام‌زاده ازنا (روستاي ازنا بخش فامنين)
امام‌زاده اظهر بن علي (روستاي درجزين)

5- اسدآباد

اسدآباد منطقه‌اي تاريخي است كه قدمت آن به پيش از اسلام مي‌رسد. دليل اصلي اهميت اسدآباد، قرار گرفتن آن بر سر راه اصلي و قديمي ايران مركزي به بين‌النهرين است. از آنجا كه اسدآباد، در دوره‌هاي مختلف تاريخي، صحنه كارزارهاي بسياري بوده تغييرات فراواني در طول تاريخ در آن به وجود آمده است. شهرستان اسدآباد در 47 كيلومتري غرب همدان و در مسير راه اصلي همدان-كرمانشاه قرار دارد. اساس اقتصاد شهرستان اسد آباد بر كشاورزي، دامداري و تا حدودي بر صنايع دستي استوار است. محصولات كشاورزي و باغي و انواع فرآورده هاي دامي و صنايع دستي از صادرات مهم اين شهرستان محسوب مي‌شود. بناي يادبود سيدجمال‌الدين اسدآبادي، تالاب و امام‌زاده پير سلمان، منطقه شكار ممنوع دشت اسدآباد، پل شكسته خسروآباد، باغ‌هاي دربند و آب‌انبار شاه عباسي از جمله مكان‌هاي ديدني و تاريخي شهرستان اسدآباد به شمار مي‌روند. ديدني هاي ديگري در اين شهرستان وجود دارد كه از آن جمله آنوبانيني مي تواند موارد زير را نام ببرد:
تالاب پير سليمان (دشت اسد آباد)
قله آلمابولاغ (حدفاصل اسد آباد و بهار)
حمام قديم گلستان (كاروان‌سراي اسد آباد)
آب انبار شاه عباس (كاروان سراي اسدآباد)
خانه سيد جمال اسد آبادي (اسد آباد)
كتيبه آقاجان برلاغي (15 كيلومتري شمال اسدآباد)
مسجد سلطاني (محله بازار اسد آباد)

6- تويسركان

قدمت منطقه تويسركان به دوران قبل از ميلاد مسيح (ع) مي‌ رسد. وجود آرامگاه حضرت حبقوق نبي (ع) با توجه به زمان زندگي آن حضرت در حدود 700 سال قبل از ميلاد و كاوش‌هاي باستان‌شناسي اطراف بقعه، نشانگر قدمت و وجود آباداني منطقه در آن عصر بوده است.
شهر قديمي "رودآور"، بنا بر تحقيق آنوبانيني، داراي سه قصبه "توي" و "سركان" و "شكان" بود. اين شهر پس از حمله مغول اهميت خود را از دست داد و مردم آن به قصبه "توي" روي آوردند و به تدريج آنجا را آباد كردند. تويسركان فعلي كه از تركيب دو كلمه "توي" و "سركان" ساخته شده است، احتمالا همان قصبه "توي" قديمي است. قصبه شكان در اثر زلزله خراب شد، ولي سركان به فاصله 10 كيلومتري شمال غرب تويسركان هنوز پابرجاست و اكنون يكي از شهرهاي شهرستان تويسركان است.
بلندترين نقطه اين شهرستان قله الوند با ارتفاع ۳۵۷۴ متر است كه فصل مشترك اين شهرستان و شهرستان همدان است و پست‌ترين نقطه آن نيز روستاي كارخانه با ارتفاع ۱۵۵۵ متر است. اين شهرستان به دليل كوهستاني بودن و مرتفع بودن داراي آب و هواي معتدل كوهستاني است و رودخانه‌هاي مهم آن قلقل رود، كرزان رود، سركان رود و سرابي هستند كه مازاد آب آنها پس از آبياري زمين‌هاي كشاورزي مسير خود به رودخانه گاماسياب مي‌‌ريزد.
شهرستان تويسركان با در‌ه‌هاي پر از گردوي خود؛ يكي از مهم‌ترين شهرستان‌هاي استان همدان را تشكيل مي‌دهد.
تويسركان از شمال به شهرستان‌هاي همدان و اسدآباد، از شرق به شهرستان ملاير، از جنوب به شهرستان نهاوند و از غرب به شهرستان كنگاور محدود مي‌شود. اساس اقتصاد اين ناحيه را كشاورزي، باغ داري، دام‌داري و صنايع دستي تشكيل مي‌دهد. قلعه اشتران، امام‌زاده شاه‌زاده ناصر، پير كمر بسته سركان، قلعه دختر (قز قلعه سي)، مسجد جامع تويسركان، درخت چنار كهنسال مسجد باغوار، دره‌ گزندر، دره فاران، دره شهرستانه، شهر بازي و بوستان نبوت و بازار سنتي سرپوشيده مهم‌ترين ديدني‌هاي شهرستان تويسركان را تشكيل مي‌دهند. ديدني هاي مهم ديگري در اين شهرستان وجود دارد كه از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره نمود:
دره گزند سرابي (تويسركان)
دره‌ باغ‌هاي سركان (سركان)
دره باغ‌هاي آرتيمان (روستاي آرتيمان)
قله سياه دره (تويسركان)
منطقه حفاظت شده خان گرمز (ارتفاعات خان گرمز)
قلعه اشتران (روستاي اشتران تويسركان)
پل فرسفج (جنوب غربي روستاي فرسفج)
كاروان سراي شاه‌عباس (5 كيلومتري جاده تويسركان-غربان)
آرامگاه مير رضي‌الدين آرتيماني (روستاي آرتيمان)
بقعه حبقّوق نبي (شهر تويسركان)
غار آزاد (نزديك تويسركان)
مسجد شيخ عليخان زنگنه (ميدان مركزي شهر تويسركان)
آرامگاه مير رضي آرتيماني
ميرزا محمد رضي معروف به مير رضي الدين آرتيماني صاحب ساقي نامه ي معروف، از شاعران و عارفان مشهور زمان صفويه است كه در نيمه دوم قرن دهم هجري قمري در روستاي آرتيمان از توابع تويسركان بدنيا آمد. مير رضي در سال ۱۰۳۷ هجري قمري ديده از جهان فرو بست و او را در محل خانقاهش به خاك سپردند. آرامگاه او در تويسركان قرار دارد و به عنوان يكي از ديدني هاي اين شهر شناخته مي شود.
آرامگاه حبقوق نبي
يكي از ديدني هاي مهم تويسركان؛ آرامگاه حبقوق نبي است. اين پيامبر در زمان پادشاهي كورش بزرگ به ايران مهاجرت و در تويسركان ساكن شده و در همين شهر درگذشته است. حدود سال ۵۹۰ قبل از ميلاد، بخت النصر پادشاه خونخوار كلده به اورشليم حمله كرد و يهوديان زيادي را به قتل رساند و نزديك به بيست هزار نفر از آنان را اسير و به شهر بابل پايتخت كلده كه نزديك بغداد فعلي قرار داشت انتقال داد.

7- رزن

شهرستان رزن يكي از شهرستان‌هاي استان همدان است كه از شمال با استان قزوين، از شرق با استان مركزي و از جنوب و غرب با شهرستان كبودر آهنگ هم جوار و داراي آب و هوايي سرد و خشك است. به علت وجود مراتع مناسب در اطراف رزن، دامداري به عنوان يكي از اركان اصلي اقتصاد شهر مطرح شد و مهمترين عامل توجه بيش تر به شهر رزن، قرار گرفتن آن بر سر راه تهران-همدان است. در مورد چگونگي نامگذاري و پيشينه تاريخي رزن بنا بر تحقيق آنوبانيني دو روايت نقل شده است: اول آنكه رزن از كلمه رايزن گرفته شده كه در اصطلاح رايزن به معني مهماندار بوده است. در شرح اين مطلب آمده كه رزن بر سر راه اصفهان-زنجان و قزوين-همدان بنا شده و بناي اوليه آن جنبه كاروان‌سرا داشته كه مسافران بعد از استراحت در كاروان سراي شاه عباسي واقع در آوج، منزل بعدي را رزن مي دانستند و به مرور زمان رايزن به رزن تبديل شده است.
در روايت دوم درباره رزن آمده كه به علت وجود باغ هاي انگور (رز) اين منطقه به رزان معروف شده كه به مرور زمان به رزن تغيير يافته است. رزن مركز شهرستان رزن در 83 كيلومتري شمال شرقي همدان، و در ارتفاع 1860 متري از سطح دريا قرار گرفته است. مقبره امام‌زاده اظهربن علي و مقبره امام‌زاده هود مهم‌ترين مكان‌هاي ديدني اين شهرستان را تشكيل مي‌دهد.

چشم اندازها و جاذبه ها :

كتيبه هاي گنج نامه
گنجنامه، در يكي از دامنه هاي كوهستان الوند و به فاصله 5 كيلومتري جنوب غربي همدان، در دوره مصفاي عباس آباد قرار دارد. در نزديكي گنجنامه، چشم انداز زيبايي از آبشار گنجنامه و دره هاي سر سبز عباس آباد، تاريك دره و كيوارستان ديده مي شود. تاريك دره نيز به دو شاخه تقسيم مي گردد: در شاخه شرقي آن، تاسيسات پيست اسكي تاريك دره احداث شده است و در ضلع غربي تاريك دره، در خط الراس گردنه (گدوك)، جاده ماشين رو جديد با راه كاروان رو قديمي يكي مي شود. اين دره عصر هخامنشيان، شروع جاده هگمتانه – استخر، معروف به “ جاده شاهي“ بوده، كه هگمتانه را از طريق پيچ و خمهاي تاريك دره، گدوك (دره)، ورد آورد عليا، شهرستانه، اشتران به تويسركان، نهاوند، كرمانشاه، لرستان، تخت جمشيد و فارس مرتبط مي ساخته است. اين راه، همچنين يكي از راههاي ارتباطي همدان به غرب و جنوب كشور ( و ميانرودان) يا بين النهرين (عراق امروزي) بوده است. به سبب آنكه هگمتانه، پايتخت تابستاني هخامنشيان بوده و در مسير جاده شاهي قرار داشته است، داريوش اول هخامنشي پس از اتمام كار سنگ نبشه هاي بيستون، دستور نقر كتيبه كنوني گنجنامه را داده است. پس از او فرزندش خشايار شاه نيز به پيروي از او كتيبه اي در سمت راست و كمي پائين تر از سنگ نبشته پدر، بر جاي گذارده است. ( حدود 500 سال ق – م)
هر يك از كتيبه هاي به سه زبان، در سه ستون و 20 سطر، بر روي صخره اي بزرگ حك شده اند، كه در ستون دست چپ، متن فارسي باستان، ستون وسط؛ عيلامي يا شوشي و ستون دست راست كتيبه ها، به زبان بابلي يا اكدي و هر سه به خط ميخي مادي يا هخامنشي مي باشند. اولين واژه ستوني كه به فارسي باستاني حك شده، كلمه “baga“ به معني خداست.در تاريخ معاصر، ايران شناسان بسياري در صدد ترجمه متون كتيبه هاي گنجنامه بوده اند، كه “ اوژن فلاندن“ باستان شناس فرانسوي و “ پاسكال كست“ (1840 و 1841 ميلادي ) دستيارش، از آن جمله اند. ولي عاقبت “ سر هنري راولينسن“ انگليسي موفق شد، كه رمز خط ميخي پارسي باستان را كشف نمايد و سرانجام اين پندار مردم، كه اين كتيبه ها را راز مكتوب يك گنج پنهان تصور مي كردند، با كشف رازهائي از تاريخ باستان اين سرزمين تعبير شد و اينك ترجمه سنگ نبشته داريوش هخامنشي:
خداي بزرگ است اهورامزدا كه اين سرزمين را آفريد، كه مردم را آفريد، كه شادي را براي مردم آفريد، كه داريوش را شاه كرد، يگانه شاه از ميان شاهان بسيار و يگانه فرمانروا از ميان فرمانروايان بسيار. من (هستم) داريوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه كشورهاي با ملت هاي بسيار، شاه اين سرزمين بزرگ دور دست پهناور، پسر ويشتاسب هخامنشي.
متن هر دو كتيبه يكي است، فقط در كتيبه خشايار شاه به جاي داريوش، خشايارشاه آمده و به جاي ويشتاسب، داريوش و عبارت: “hyah maoistah baganam“ به معني: “ كه بزرگترين خدايان است،“ فقط در كتيبه خشايارشاه به جاي داريوش، خشايارشاه آمده و به جاي ويشتاسب“ داريوش و عبارت : “ hyah maoistatah baganam “ به معني : “ كه بزرگترين خدايان است،“ فقط در كتيبه خشايارشاه آمده است. اين كتيبه ها از ديرباز تا كنون“ نامهاي گوناگوني به خود گرفته اند.ابن فقيه همداني، در سال 290 هجري، در كتاب “ اخبار البلدان“ از آن به عنوان “ تب نابر“ نام برده است و اسامي ديگر عبارتند از : “ سنگ نبشته“ “ “ نبشت خدايان“، كتيبه هاي الوند“ ، “ جنگ نامه“ و “ گنج نامه كه دو نام آخر“ در سده هاي اخير مصطح شده اند. اين اثر طي شماره 92 مورخ 15/10/1310 در فهرست آثار تاريخي و ملي ايران به ثبت رسيده است.در سال 1373 نيز توسط شهرداري همدان، ترجمه هاي فارسي و انگليسي هر دو كتيبه بر روي دو تخته سنگ خارا كنده كاري شده و در ضلع ديگر محوطه گنجنامه قرار داده شده است.

گنبد علويان (همدان)

گنبد علويان در چهار باغ علويان در نزديكي ميدان امام زاده عبدا… قرار دارد. بر اساس شناسنامه فني بنا، اين گنبد يكي از يادمانهاي متعلق به اواخر دوره سلجوقيان در قرن ششم هجري است، كه توسط خاندان علويان ابتدا به عنوان مسجد احداث شده است و سپس در دوره هاي بعد با ايجاد سردابي در زير زمين ، به مقبره آن خاندان تبديل گرديده است. علت نامگذاري اين بنا به گنبد علويان اين بوده است كه در گذشته هاي دور داراي گنبد بوده، گر چه در اثر گذشت زمان، گنبد آن فرو ريخته است. از سوي ديگر، علاقه شديد مردم به سادات و دوستداران علي (ع) و مدفون بودن دو تن از احفاد خاندان علويان در اين بنا، از دلايل ديگر آن بوده است.
متاسفانه از هويت دقيق مدفونين اطلاعات دقيقي در دست نيست. اين اثر كه يكي از شاهكارهاي معماري و گچ بري بعد از اسلام در همدان است، طي شماره 94 در مورخه 15/10/1310 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.

مقبره استر و مردخاي

مقبره استر و مردخاي در مركز شهر همدان، ابتداي خيابان دكتر شريعتي قرار دارد. مصالح ساختماني بناي اين مقبره از سنگ و آجر است و به سبك بناهاي اسلامي ساخته شده است. از شكل ظاهري و سبك معماري اين اثر، چنين بر مي آيد، كه ساختمان فعلي آن در قرن هفتم هجري بر روي ساختمان قديمي تري كه متعلق به قرن سوم هجري بوده است، بنا شده است.
قسمتهاي مختلف بنا شامل: مدخل ورودي، دهليز، مقبره، ايوان و شاه نشين است. يك جلد كتاب آسماني " تورات" كه قدمت بالايي دارد و بر پوست آهو نوشته شده است، در حفاظ استوانه اي شكلي، در سازمان ميراث فرهنگي استان نگهداري مي شود.
تورات در مورد سرگذشت استر و مردخاي تطبيق دارد، به شرح زير است.
اردشير پسر خشايار، " اردوان" را به تخت سلطنت نشانيد. وي چهل و يك سال سلطنت كرد و اختلاف با مصر را كه 15 سال به طول انجاميد، به نفع ايرانيان خاتمه داد. اردشير با دختري از يهود به نام استر، كه خواهر زاده يكي از درباريان يعني مردخاي بود، ازدواج كرد. به اين ترتيب به اين ترتيب يهوديان در دربار اردشير نفوذ زيادي پيدا كردند. در اين بين، شخصي به نام هامان كه او نيز از درباريان با نفوذ و پرقدرت بود، نسبت به نفوذ روز افزون يهوديان حسادت نمود و از اين رو فرمان قتل يهوديان را از اردشير گرفت.
اما مردخاي به وسيله استر همسر اردشير، اين فرمان را از شاه پس گرفت و آنان را نجات داد. از آن پس، يهوديان در اواخر اسفند و اوايل فروردين هر سال ( مصادف با 13 – 15 آدار، در گاهشمار كليميان) در سالروز نجات كليميان از قتل عام، با دعا و گرفتن روزه و خواندن طومار مگيلا، يا آن را گرامي مي دارند و به عنوان " جشن پوريم" برگزار مي گنند. اين اثر تاريخي از يك طرف، براي قوم يهود زيارتي و قابل احترام است، و از طرف ديگر، به عنوان يك اثر تاريخي، واجد ارزش است.
در خصوص نام استر بايد گفت كه نام اصلي او " هدسه" بوده، اما چون به طرز شگفت آوري زيبا و خوش سيما بوده است، نام استر يعني ستاره را بر وي نهاده اند. وي دختر فردي به نام " ابي حايل" بوده است، كه در حدود 500 سال قبل از ميلاد مسيح در سرزمين پارس به دنيا آمده و بعد از فوت پدر و مادرش، عمويش (مرخاي) سرپرستي او را بر عهده گرفته است.
مردخاي " از خانواده شاول و از رجال دربار اخشويرش (خشايارشا) و مربي هدسه، دختر عموي خود بوده، كه به منصب وزارت نيز رسيده است. وي پسر " پائيز" از نواده هاي يعقوب پيامبر و از نژاد بنيامين بوده است.

جاذبه هاي طبيعي

پيست اسكي
در سطح استان همدان فقط يك پيست اسكي وجود دارد. اين پيست در 15 كيلومتري جنوب شهر همدان و درارتفاعات دامنه كوه الوند درمنطقه اي به نام تاريك دره واقع شده است. راه دسترسي به آن از محل تاريخي گنج نامه مي گذرد. طول پيست اسكي 4 كيلومتر و شيب آن در حدود 25 درصد است. و درماه هاي دي- بهمن- اسفند - فروردين و ارديبهشت قابل استفاده است .
آبشار گنجنامه
مهم ترين آبشار استان همدان آبشار گنجنامه است كه در نزديكي شهر همدان و در تفرجكاه گنجنامه قرار دارد. كتيبه هاي معروفي از دوره هخامنشي در نزديكي اين آبشار به جاي مانده است .
دره زينا
دره زينا مشتمل بر دو دره حيدره و كيوارستان است كه اولي به دامنه هاي كوه ميدان ميشان منتهي ميشود و روستاي حيدره را مانند نگيني درخود جاي مي دهد و دومي همراه رودخانه هاي پشت كوه هاي الوند و كلاغ لان به دامنه آن كوه ها ختم مي شود.
دوزخ دره
از دره هاي صخره اي و ريزشي است و به امامزاده كوه منتهي ميشود. آبشار اين دره كه حدود 15 متر ارتفاع دارد معروف است . وجود بيشهزار و رودخانه درعمق دره هاي سلسله جبال الوند زيبايي هاي گردشگاهي آن را دو چندان كرده است.
درياچه پشت سد اكباتان
تنها درياچه استان درياچه سد اكباتان است كه در 9 كيلومتري جنوب شرقي شهر همدان واقع شده است. وسعت اين درياچه حدود 60 هكتار و حداكثر و حداقل عمق آن به ترتيب 32و 18 متر گزارش شده است .

دسته ها : همدان
چهارشنبه 1390/8/25 5:23 بعد از ظهر

همانطوري كه در صفحات قبل اشاره شد اين شهرستان از سه شهر بهار ،لالجين و صالح آباد تشكيل شده و داراي 6 دهستان ، 68 روستاي مسكوني و 3 روستاي خالي از سكنه مي باشد كه در ذيل به اختصار توضيحاتي در مورد آنها ارائه مي شود:

بخش مركزي

اين بخش با مركزيت شهر بهارداراي 2 دهستان به نامهاي سيمينه رود و آبرومند بوده و داراي 21 روستاي مسكوني و 2 روستاي خالي از سكنه مي باشد.از شمال به بخش لالجين  و بخش صالح آباد ،از شرق به شهرستان همدان،از جنوب و جنوب غربي به شهرستان همدان و تويسركان و از غرب به شهرستان اسد آباد محدود مي گردد.

شهر بهار كه مركزيت شهرستان و همچنين بخش مركزي را دارد، داراي فرمي به صورت كشيده و در امتداد محور شمالي – جنوبي است . اين امتداد در ابتداي جنوبي از جاده همدان – كرمانشاه  شروع مي شود و تا انتهاي شهر كه به طرف لالجين است پايان مي يابد.

شهر بهار داراي 10 محله به نامهاي قلعه، آقدروازه، يار علي، حسين بابا،محمد آباد، حسن آباد، نوبهار، تپه لر، خانه هاي سازماني شهرداري در ورودي شهر، كوي پاسداران و يك شهرك به نام شهرك فرهنگيان است. ازميان اين محله ها محله قلعه و آقدروازه و يارعلي از بقيه قديمي تر بوده و هسته اوليه شهر محله قلعه مي باشد.   

 

 

 

 

روستاهاي بخش مركزي عبارتند از:

آب باريك، آبرومند ، اختاچي ، تاج آباد سفلي ، تاج آباد عليا ، تازه كند(خالي از سكنه) ، چايان(خالي از سكنه) ، چشمه كبود ، چوتاش ، حصار قره باغي ، حيدره قاضي خاني ، دهنو ، رباط زعفراني ، روان ، زاغه ، سنگ سفيد ، سيمين ، فسيجان ، گنده جين ، گوشلان ، نورآباد، وهنان و حسين آباد آشوري( يعقوب شاه) ارتفاعات اين مناطق سرچشمه رودخانه هاي منطقه محسوب مي شوند. رودخانه عمده اين بخش سيمينه رود است كه از بهم پيوستن شاخه هاي فرعي از قبيل حيدره قاضي خاني، وهنان، چوتاش و ... شاخه  اصلي رودخانه سيمينه رود را تشكيل مي دهد. اين رودخانه با شاخه هاي فرعي باباعلي و همه كسي پيوند مي خورند و در اراضي شمالي بهار با پيوستن شاخه هاي فرعي ديگر نام قره چاي به خود مي گيرد.

از مهمترين آثار تاريخي و جاذبه هاي گردشگري اين بخش آرامگاه عارف سالك شيخ محمد بهاري، كاروانسراي تاج آباد ، امامزاده عسگر، پل قرمز كرپي(روستاي آبرومند و سيمين) و همچنين بافتهاي قديمي روستاهاي حيدره قاضي خاني (حيدره دارالامام) و وهنان كه با معماري خاص و ساختار سنگي و همگن ، طبيعتي بكر ، باغات ، رودخانه ها و چشم اندازهاي زيبا نظر هربيننده اي را به خود جلب مي نمايد و هرساله پذيراي كوهنوردان و مسافراني از سراسر استان و كشور مي باشند.

 

بخش لالجين

اين بخش با مركزيت شهر لالجين داراي 2 دهستان به نامهاي دهستان سفالگران(با مركزيت شهرك صنعتي لالجين)و دهستان مهاجران (با مركزيت روستاي مهاجران) بوده و داراي 21 روستاي مسكوني و يك روستاي خالي از سكنه مي باشد. و ازشمال به شهرستان كبودر آهنگ ،از شرق به شهرستان همدان ،از غرب به دهستان ديم كاران (بخش صالح آباد) و از جنوب به شهرستان بهار و همدان محدود مي گردد.

روستاهاي بخش لالجين عبارتند از:

آقبلاغ،حسين آباد،حسام آباد، چپق لو،جمشيد آباد، دستجرد ، دينار آباد ، دهنجرد ، راه هموار ، رايكان عليا ، رايكان سفلي، ساري قميش ، سليمان آباد ، شيخي جان(خالي از سكنه)،لتگاه ، كوشك آباد، گنبدان ،گنج تپه ،ميرزا حصاري ، هارون آباد و مهاجران . رودخانه قره چاي مهمترين رودخانه اين بخش بوده كه در مسير خود پس از مشروب نمودن اراضي اين بخش به شاخه رودخانه شراء (در عمر آباد فامنين) مي پيوندد.                         

 

 

 

 

 

از مهمترين آثار تاريخي و جاذبه هاي گردشگري اين بخش مي توان به شهر سفال و سراميك لالجين با كارگاههاي متعدد و قديمي آن از جمله كارگاه سفال عسگري،پل تاريخي خانم كرپي (روستاي مهاجران )پل تاريخي آق كرپي (روستاي دهنجرد)، مسجد جامع (روستاي مهاجران) وامامزاده ابراهيم و عقيل (روستاي دستجرد)اشاره نمود كه در صفحات بعد توضيحاتي در مورد اين بناها داده خواهد شد.

 

 

بخش صالح آباد

 

اين بخش با مركزيت شهر صالح آباد داراي 2 دهستان به نامهاي دهستان صالح آباد(با مركزيت شهر صالح آباد)و دهستان ديم كاران(با مركزيت روستاي حسين آباد) و 27 روستاي مسكوني مي باشد.از شمال به شهرستان كبودرآهنگ،از غرب به استان كردستان ، از شرق به دهستان سفالگران(بخش لالجين) و از جنوب به بخش مركزي بهارمحدود مي گردد.

 

 

 

 

 

روستاهاي اين بخش عبارتند از:

 

 

آق كهريز(آقچه خرابه) ، اكبر آباد، بابا علي،بهادر بيك ، پرلوك، پهنه بر، خان آباد، خليل كرد، جعفرآباد ، حسن ابدال ، حسين آباد ، حسن قشلاق، خوشاب سفلي ، خوشاب عليا، ساربانلر، دربند ، دولت آباد، گوگ تپه ، كريم آباد ، كموش بلاغ، لك، قره آقاج، قشلاق ، قيدلي بلاغ ، همه كسي ، ميهمله سفلي ، ميهمله عليا.

مهمترين رودهاي اين بخش بابا علي و قره آقاج، همه كسي، بهادر بيك و صالح آباد مي باشد. ارتفاعات مهم آن آلموقولاخ كه بلند ترين نقطه شهرستان محسوب مي شود.

از مهمترين آثار تاريخي و جاذبه هاي گردشگري  اين بخش مي توان عمارت شجاع الملك (روستاي پرلوك) ،حمام اوچ تپه(شهر صالح آباد)، حمام كهنه (شهر صالح آباد)، قلعه هاي تاريخي متعدد اين بخش و پلهاي انگليسي شهر صالح آباد و روستاي بهادر بيك و ... را نام برد

دسته ها : همدان
چهارشنبه 1390/8/25 1:17 صبح

پيشينه تاريخي و وجه تسميه  

 

 

در كتب قديم از بهار به عنوان مركزي آباد با آبادي بسيار ياد شده است .در گذشته اين شهرمركز حكمرانان كردستان و لرستان بوده و در اوايل قرن پنجم هجري كه سلجوقيان پايتخت خود را شهر همدان قرار داده بودند،نام آن چمن ، قلعه بهار، مرغزارقراتكين (يكي از امراي سلجوقي) بوده است. خرابيهاي قلعه در بعضي از قسمتهاي كوي قلعه بهار به نام دولت قلعه سي هنوز موجود است. بهار درطول تاريخ چندين بار مورد هجوم و حمله واقع شده ، درسال 655 هجري هلاكو خان مغول اين شهر را ويران و قلعه را با خاك يكسان نمود. درسال 800 هجري كه امير تيمور گوركاني آسياي صغير و شام را به تصرف در آورده بود،هفت ايل مهم اين مناطق را  (بهارلو،اينانلو،تكلو،استاجلو،افشار،قاجار،شاملو)كه از نژاد سلجوقيان بوده ان را به نواحي مختلف ايران كوچ داد. يكي از آنها ايل بهارلو بود كه به نواحي كردستان و همدان كوچانده شد و ييلاق خود را چمنهاي بهار قرار داد . اين ايل در زمان صفويه به دو شاخه تقسيم و يك شاخه از آن به نام ايل بهار لو در بهار ساكن شده و به كار كشاورزي مشغول شدند كه وجه تسميه بهار به دليل اسكان اين ايل مي باشد.(كتاب تاريخ گزيده حمد ا... مستوفي)

منطقه بهار داري سابقه تاريخي گسترده اي است به طوري كه در متون تاريخ حدود هشت قرن پيش از اين به سبب آباداني مزارع بخصوص باغات وسيع ، از آن نام برده شده است . وجه تسميه بهار از كلمه( وهار) در زبان پهلوي و يا (واهره) است كه متشكل از دو جزء (وه) به معني به و نيكو ، و (ار) كه ظاهرا پسوند است و بر روي هم به معناي (خوشايند ) و(نيكي آور) است.

از ديگر مواردي كه بايد به آنها اشاره نمود راههاي ارتباطي اين شهرستان مي باشد.

مهمترين راه باستاني موسوم به راه بزرگ خراسان يا ((جاده ابريشم)) كه بغداد را از طريق كرمانشاه ، همدان و ساوه به ري و از آنجا در سمت شرق از طريق خراسان به افغانستان و در نهايت به چين متصل مي كرد، بخشي از آن از دشت بهار مي گذشت كه محوطه هاي فرهنگي و باستاني متعددي از قبيل كاروانسراها بر سر اين راههاي ارتباطي شكل گرفته است.همچنين اين شهرستان پل ارتباطي پايتخت و غرب كشور محسوب مي شود و جاده غار عليصدركه شهرت جهاني دارد نيز از اين شهرستان مي گذرد.

دسته ها : همدان
چهارشنبه 1390/8/25 1:15 صبح
X